Cari işlemler fazlası rekor kırdı

Cari işlemler hesabı temmuzda 1 milyar 158 milyon dolar fazla verirken, 12 aylık cari fazla 4 milyar 445 milyon dolar oldu.

Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 2.421 milyon ABD doları azalarak 2.524 milyon ABD dolarına gerilemesi ve hizmetler dengesi kaynaklı girişlerin 959 milyon ABD doları artarak 4.277 milyon ABD dolarına yükselmesi etkili oldu.

Altın ve enerji hariç cari işlemler fazlası ise, bir önceki yılın Temmuz ayına göre 2.430 milyon ABD doları artarak 4.585 milyon ABD doları olarak gerçekleşti.

Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir önceki yılın aynı ayına göre 637 milyon ABD doları tutarında artarak 3.297 milyon ABD dolarına yükseldi.

Birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 145 milyon ABD doları artarak 665 milyon ABD doları oldu.

İkincil Gelir Dengesi kalemi kaynaklı girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 73 milyon ABD doları artarak 138 milyon ABD dolarına yükseldi.

- Resmi rezervlerde artış

Merkez Bankası'nın açıklamasında şu verilere de yer verildi:

Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler, bir önceki yılın aynı ayına göre 66 milyon ABD doları azalarak 657 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

Portföy yatırımları 97 milyon ABD doları tutarında net giriş kaydetmiştir. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında sırasıyla 88 milyon ABD doları ve 391 milyon ABD doları net alış yaptığı görülmektedir.

Yurtiçi yerleşiklerin yurtdışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, bankalar 1.410 milyon ABD doları net geri ödeme gerçekleştirmişken, Genel Hükümet 2.250 milyon ABD doları yeni tahvil ihracı gerçekleştirmiştir.

Diğer yatırımlarda 634 milyon ABD doları tutarında net giriş gerçekleşmiştir.

Diğer yatırımlar altında, yurtiçi bankaların yurtdışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları ve yurtdışı bankaların yurtiçindeki mevduatları sırasıyla 1.704 milyon ABD doları ve 1.619 milyon ABD doları net artış kaydetmiştir.

Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili olarak, bankalar, Genel Hükümet ve diğer sektörler sırasıyla 417 milyon ABD doları, 102 milyon ABD doları ve 43 milyon ABD doları net geri ödeme gerçekleştirmiştir.

Resmi rezervlerde bu ayda 3.156 milyon ABD doları rezerv artışı gözlenmiştir.

- 2002'den bu yana en yüksek seviye

Türkiye'nin 12 aylık cari fazlası, temmuzda 4 milyar 445 milyon dolarla Ocak 2002'den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.

Ekonominin yüksek büyüme performansı gösterdiği 2010 ve 2011 yıllarında cari işlemler hesabı da tarihi zirveleri görmüştü. Ekim 2011'de 76,1 milyar dolarla tarihin en yüksek seviyesine ulaşan yıllıklandırılmış cari işlemler açığı, hem alınan tedbirler hem de büyümenin tarihi ortalamalara yaklaşmasıyla düşüşe geçti.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın Eylül 2018'de kamuoyuna açıkladığı Yeni Ekonomi Programı (YEP) sonrasında başlayan ekonomideki yeniden dengelenme süreci ödemeler dengesi tarafında etkisini gösterdi. Hem hükümetin hem de ekonomi yönetiminin sorunlar karşısında hızlı ve etkin kararları ödemeler dengesi tarafında meyvelerini verdi.

Geçen yılın mayıs ayında 57,9 dolar seviyesinde gerçekleşen yıllıklandırılmış cari işlemler açığı, o tarihten bu yana her ay kademeli düşüşünü sürdürerek 2018 yıl sonunda 27 milyar dolara indi.

2019 yılında da cari açıktaki gerileme hızla devam etti ve haziranda 1,1 milyar dolar cari fazla verildi. Türkiye'nin 12 aylık cari işlemler hesabı, temmuzda 4 milyar 445 milyon dolarla Ocak 2002'den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Böylece AK Parti'nin tek başına iktidara geldiği 2002 yılından bu yana en yüksek yıllıklandırılmış cari fazla görüldü.

Aynı zamanda temmuzda aylık 1 milyar 158 milyon dolarla bu yılın en yüksek cari fazlası verildi.

- "Çekirdek cari denge 45,6 milyar dolar fazlaya yükseldi"

Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, temmuzda cari işlemler dengesinin 1,16 milyar dolar fazla verdiğini, geçen yılın aynı ayında ise 2,2 milyar dolar açık verildiğini anımsattı.

Son 12 aylık cari dengenin 4,4 milyar dolar fazla ile (GSYH'ya oranla yüzde 0,6) belirgin iyileştiğine dikkati çeken Bürümcekçi, Ocak 2002'den beri en yüksek fazla düzeyine ulaşıldığını belirtti.

Bürümcekçi, ağustos ayı gümrük dış ticaret öncü verilerinin geçen yıla göre çok sınırlı düşük dış açığa işaret ederek, cari fazladaki yükselişin sonuna yaklaşıldığını düşündürdüğünü söyledi.

Manşet verideki iyileşmenin yanı sıra, cari dengenin temel eğilimi açısından takip edilen enerji dışı cari dengenin 41 milyar dolar fazlaya ve çekirdek cari dengenin de 45,6 milyar dolar fazlaya yükseldiğini ifade eden Bürümcekçi, "Türkiye ekonomisinin sert daralma/büyüme dönemlerinde manşet ve çekirdek açıkta belirgin azalış/artış eğilimi görülmesinin doğal olduğunu hep vurgulamaktayız. Nitekim, son bir yıl içinde ekonomik aktivitede önce durgunluk sonra da resesyon yaşanması ile enerji ve altın dışı açıkta belirgin iyileşme eğilimi gözlenmekte. Dış talebin küresel krize göre daha güçlü seyretmesi sayesinde ise cari dengedeki iyileşme 2001 krizine benzer boyutlara ulaşacak gibi görünmektedir." diye konuştu.

Bürümcekçi, cari işlemlerde temmuz ayında gözlenen iyileşmede, dış ticaret açığının geçen yıldan düşük açık ve hizmetler dengesinin yüksek fazla vermesinin ana etken olduğunu söyledi.

- "Ağustos sonunda 5 milyar dolar fazlaya ulaşabiliriz"

Haluk Bürümcekçi, cari dengedeki güçlü iyileşme döneminin sona ermiş olabileceğini, bundan sonraki seyrin büyümeye bağlı olacağını belirtti.

Önceki yıl cari açığı artıran faktörlerin başında gelen enerji ticaretindeki gelişmelerin devam edip etmeyeceğinin kritik olduğunu ifade eden Bürümcekçi, petrol fiyatlarının son dönemdeki gerilemeyle 2018 yılı ortalamasının (72 dolar) altına inmesinin cari açığı azaltıcı etki getirmeye devam ettiğini söyledi.

Bürümcekçi, altın ticaretinde ise geçen yıl ilk yedi ayda verilen 8,2 milyar dolar net açığın bu yıl aynı dönemde 4,1 milyar dolara gerilediğini ve bu eğilimin de devam edebileceğini dile getirdi.

Turizm gelirlerinin, turist sayısının artış eğilimini koruması ile toparlanma göstermeye devam edeceğinin altını çizen Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Ancak, ilk yarıda ekonomik aktivite dipten toparlanmaya geçse de zayıf kalan milli gelir büyümesi baz etkisinin de devreye girmesiyle daha güçlü artışlar kaydedebilir. Bu gelişmenin, dış ticaret açığında yıllık bazda karşılaştırmalarda da artış getirebileceğini düşünmekteyiz. Ayrıca, AB pazarı ve genel olarak küresel çapta büyümede gözlenen yavaşlamanın ihracat artış hızımızı olumsuz etkilemeye başladığı izlenmektedir. Bu doğrultuda, ağustos sonunda 5 milyar dolar fazlaya ulaşmasını beklediğimiz son 12 aylık açığın, 2019 yıl sonunda hafif açık verebileceğini düşünmekteyiz."