Akkuyu Nükleer'de IC İçtaş krizi! Makineleri kilitledi, çalışmayı durdurdu

Mersin'de yapımı süren Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nde IC İçtaş şirketiyle iptal edilen sözleşmenin tartışmaları devam ediyor. Rusya tarafı, IC İçtaş ile mühendislik, satın alma ve inşaat anlaşmasını 26 Temmuz'da feshetti. Geçtiğimiz pazartesi günü bir açıklama yayımlayan IC İçtaş, söz konusu kararın Türk şirketlerini proje yönetiminden uzaklaştırmak için alındığını öne sürdü. Bu gelişmelerin ardından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Akkuyu Nükleer Güç Santrali ile yüklenici firma olan Titan 2-IC İçtaş konsorsiyumu arasındaki ihtilafın çözümü için gerekli girişimlerin yapıldığını açıkladı.

Makine parkını kilitleyerek çalışmaları işlevsiz hale getirdi
Öte yandan tv100'ün edindiği bilgiye göre Akkuyu Nükleer Güç Santrali yaşanan bu itilaftan sonra IC Içtaş'ın santralde bütün teknik ekipmanlarının çalışmasını durdurdu ve makine parkını kilitleyerek çalışmaları işlevsiz hale getirdi. Fesih kararının ardından IC İçtaş, fesih girişiminin uluslararası hukuka ve Türkiye Cumhuriyeti Hukuku'na aykırı olduğu belirtti ve "Projenin yönetim kadrolarında yer alan 3 bine yakın Türk personeli ve bu kadronun yönetiminde çalışan yüzde 93'ü Türk 25 bin kişilik" çalışan kadrosunun tasfiye edildiğini açıkladı. Firma kararı Londra Tahkim Mahkemesi'ne götüreceğini de açıkladı.

"Şu andan itibaren daha yoğun çalışmamız gerekecek"
Akkuyu Nükleer AŞ Genel Müdürü Anastasia Zoteeva ise 1 Ağustos'ta yaptığı açıklamada Titan 2-IC İçtaş Anonim Şirketi'ni değiştirmeye karar verdiklerini hatırlattı ve şu ifadeleri kullandı: "Sahada çalışan Türk yüklenicilerimiz dahil olmak üzere mevcut tüm Türk taşeronlarımızın sözleşmeleri, şu an itibarıyla ya yeniden imzalanmış ya da en yakın zamanda yeniden imzalanacaktır. Projedeki tüm Türk taşeronlarımızla görüştük ve hepsi de bizimle çalışmayı kabul etti. Şu andan itibaren daha yoğun çalışmamız gerekecek. Türk yüklenici şirketlerimizle uzun süredir, güvene dayalı doğru bir ilişki sürdürüyoruz. Ben tüm taşeronlarımıza yürekten inanıyorum ve onları her zaman gönülden destekliyorum."

Akkuyu Nükleer: Maaşları ödedik, zam yaptık
Sözleşme fesih ve itiraz tartışmalarının ardından Akkuyu Nükleer'den 5 Ağustos tarihinde yeni bir açıklama yapıldı. Açıklamada, Akkuyu NGS'nin nükleer güç ünitelerinin inşası için yeni bir ana yüklenici şirketi olan TSM Enerji ile alt yükleniciler arasında sözleşmelerin imzalanması yönünde aktif çalışıldığı vurgulandı. Ayrıca IC İçtaş şirketinin sözleşmeyi feshetmeyi reddetmesi ve çalışanların maaşlarının ödenmesi dahil yükümlülüklerini yerine getirilmemesi nedeniyle IC İçtaş şirketinin çalışanlarına Temmuz 2022'de maaş ödemelerinin yapıldığı belirtildi.

"Çalışanların ücretleri  yüzde 35 artırıldı"
Akkuyu Nükleer açıklamasına göre Türk lirası üzerinden maaş alan çalışanların ücretleri  ise yüzde 35 artırıldı. Açıklamada şunlar kaydedildi: "Daha önce T2IC’de istihdam edilen tüm işçi, mühendis ve yöneticilere yeni işveren olan TSM'ye geçme teklifi yapılmaktadır. Devir sırasında, çalışanların Türkiye Cumhuriyeti çalışma mevzuatı uyarınca sahip olduğu tüm haklar korunacaktır ve önceki işyerinde çalışma süresine bağlı olarak kıdem tazminatı, kullanmadığı izin tazminatı ve ihbar tazminatı dahil tüm hakkı olan ödemeler yapılacaktır. Bu önlemler, inşaat sahasında işin sürekliliğini ve kalitesini, Akkuyu NGS’nin inşaat çalışmalarını takvime uyulmasını, işçilerin çalışma koşulları açısından haklarının korunmasını ve çalışanlara ücretlerin zamanında ödenmesini sağlamak için alınmıştır."

Kaza ve işçi ölümleri
tv100'ün ulaştığı bilgilere göre ise Akkuyu Nükleer ile IC İçtaş arasındaki fesih kararının arkasında bir çok sebep var. İnşaatın başlamasından sonra kaza ve işçi ölümlerinin yaşanması önemli sebeplerden biri. 2019 yılında İçtaş'tan kaynaklı 14 kazanın, 2020 yılında 75, 2021 yılında 102 (bunların dördü ölümle sonuçlandı) ve 2022 yılında ise yine İçtaş kaynaklı 118 kazanın yaşandığı ve bu tarihte de 3 ölümün yaşandığı bilgisine ulaşıldı. 

620'den fazla kalite uygunsuzluk kaydedildi
tv100'ün ulaştığı bilgilere göre 2019-2022 yılları arasında beton işlerinde toplam 620'den fazla kalite uygunsuzluk kaydedildi. Yine beton işleri sırasında yaşanan çok sayıda sistematik ihlal , Kasım 2020'de NGS inşaat sahasının tüm tesislerinde beton işlerinin durdurulmasıyla sonuçlandı. Ayrıca fesih kararının alınmasında IC İçtaş'ın medyaya yönelik demeçlerinin de etkili olduğu belirtiliyor. Fesih kararı alınmasından sonra Akkuyu Nükleer ile ilgili yapılan olumsuz haberler konusunda da İçtaş'a yönelik tepkiler arasında... 

Türklere karşı ayrımcılık yapıldığı iddiaları
Türklere karşı ayrımcılık yapıldığı iddiaları, Türk şirketlerinin santral inşaatından uzaklaştırılmak istenildiği, Türklerin yasadışı işten çıkarıldığı yönündeki haberler de fesih kararından sonra medyada sıklıkla yer almıştı. tv100'ün edindiği bilgilere göre fesih kararından sonra İçtaş'a yönelik suçlamalar arasında insan kaynakları bölümüyle ilgili ciddi ididalar da bulunuyor. Şifrelerin yasa dışı olarak değiştirilmesi, personele 05.08.2022 tarihine kadar işe ara vermeleri ve ücretli izne çıkmaları için toplu mail gönderilmesi ve telefon görüşmeleri yapılması  da bunlardan sadece bir kaçı. Yine depoların bloke edilmesi ve bazı malzemelere erişim konusundu sıkıntı yaşanması ve İçtaş'ın bu konuda sorun yaratması da sıkıntılar arasında gösteriliyor.

Ulaşılan bilgiler sadece bunlarla sınırlı değil... 
8 tankerin anahtarlarının çalınması, BRS pompasından anahtar hırsızlığı, müteahhitler üzerinde baskı kurarak tüm yol yapım ekipmanlarının çalışmasını ve çalışanların işe gitmesini engelleme, Büyükeceli’deki sondaj kuyusundan kullanım su temininin askıya alınması, Yeşilovacık'ta çıkış noktasından yakıt ikmali engellenmesi, benzin istasyonları ağının kişisel hesabına girilerek şifrenin değiştirilmesi ve bunun sonucunda araçlara akaryakıt dolumu yapılmaması da fesih kararından sonra yaşanan olumsuzluklar... İçtaş ile yapılan fesih kararından sonra şirketin sahada çalışmaları engellediği ve sistemi kilitlediği, şantiyedeki inşaat ekipmanlarına ulaşımın engellediği de gelen iddialar arasında...