Balıkçılar ilk kez onu 1976'da keşfetti. Daha sonra sadece 280 kez görüldü. Nadir görülen mega ağızlı köpek balığı yakın zamanda ilk kez Doğu Afrika'da tespit edildi. Yakalanıp öldürüldükten sonra Zanzibar'da bir pazarda satıldığı kaydedildi. Son gözlem, Afrika kıyılarında bir mega ağızın yalnızca altıncı kez bulunmasıydı. Yaban Hayatı Koruma Derneği'nden deniz biyoloğu Rhett H. Bennett, bulgunun sonuçlarını açıklıyor.
KOCAMAN BİR AĞZA SAHİP
Mega ağızlı köpekbalığı, dünyanın her yerinde bulunan büyük gövdeli bir köpekbalığıdır. Mega ağızlı köpekbalığı adı büyük ağzından gelmektedir. Biraz kurbağa yavrusuna benzeyen, kafasının yarısını kaplayan kocaman bir ağza sahip olan bu hayvan, ilk kez 1976'da Hawaii'de bir donanma teknesinin çapa zincirine dolandığında keşfedildi.
PEK BİLGİ BULUNMAMAKTADIR
O zamandan beri dünyanın herhangi bir yerinde 280'den az mega ağızlı köpekbalığı tespit edildi. Bu tür hakkında pek fazla bilgi bulunmamaktadır. Resmi olarak megaağızın 7 metre uzunluğa ulaştığı, büyük beyaz köpekbalığından (6,4 metreye ulaşabilen) biraz daha büyük olduğu kaydedildi.
TARİH ÖNCESİ YARATIK İLE KARIŞTIRILABİLİR
Ancak bugüne kadar kaydedilen mega ağızlı köpek balıklarının çoğu yaklaşık 5,5 metreden daha kısadır. Bu, yaklaşık olarak bir kaplan köpek balığının uzunluğu veya yetişkin bir zürafanın yüksekliği kadardır. İnsanlar mega ağızlı köpekbalığını, diğer köpek balıklarından çok daha büyük olduğu söylenen büyük, tarih öncesi köpek balığı türü olan megalodonla karıştırabilir.
NAZİK BİR DEV
Ancak megaağız, büyük ve keskin dişleri olmayan, nazik bir devdir. Balina köpekbalığına benzer şekilde sessizce dolaşır. Ton balığı veya deniz memelileriyle beslenen bir üst yırtıcı değil, daha ziyade planktonla beslenen bir filtre besleyicisidir ve dünyadaki filtre besleyicileri olan üç köpekbalığı türünün en küçüğüdür. Megaağızlı köpekbalıkları neredeyse hiç görülmüyor, bu da onun muhtemelen yalnız bir hayvan türü olduğunu gösteriyor.
ÖNEMLİ BİR YENİ REKOR
Bu mega ağızlı köpekbalığı, Zanzibar'ın sularında zanaatkar bir balıkçı teknesi tarafından yakalandı ve ardından Pemba Adası'ndaki bir plaja indirildi. Köpekbalığı, muhtemelen yerel topluluklarda tüketim için yaklaşık 43.000 Tanzanya şilinine (17 ABD Doları) satıldı. Sahilde ölü hayvanın fotoğraflarını görmek üzücü ama kesinlikle önemli bir yeni rekor. Bu, Afrika'da şimdiye kadar görülen yalnızca altıncı megaağızdı; daha önce 1995 ile 2020 yılları arasında Güney Afrika, Gabon, Liberya, Senegal ve Moritanya'da birer kez görülmüştü.
BİR BOŞLUĞU DOLDURUYOR
Afrika'nın doğu kıyısında şimdiye kadar bulunan tek bireysel mega ağız köpek balığı olan bu bulgu, köpek balığının yaşadığı bilinen dünya okyanuslarının alanlarını genişleterek, normalde neredeyse küresel olan dağılımındaki bir boşluğu dolduruyor. Meslektaşlarım, Yaban Hayatı Koruma Derneği'nin Tanzanya Denizcilik Programından Abdalla S. Abdulla ve Yaban Hayatı Koruma Derneği'nin Batı Hint Okyanusu Köpekbalığı Programından David van Beuningen ve ben, balıkçıların yakaladıkları balıkları boşalttığı çıkarma yerlerindeki binlerce ölü köpekbalığının fotoğrafını analiz ediyorum. Olta takımına kazara yakalanan istenmeyen hayvanlar da buna dahildir.
OLAĞANÜSTÜ BİR REKOR
Genellikle aynı 20 ila 30 köpek balığı türünü tekrar tekrar görüyoruz. Yani bu bölgedeki ilk megaağızı görmek olağanüstü bir rekordu; nadir görülen olaylardan biri ve karşılaştığımız en ilginç olaylardan biri. Megaağızlı köpekbalığı, dünyanın her yerinde bulunduğu için Uluslararası Doğayı Koruma Birliği'nin Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi'nde En Az Endişe Veren tür olarak sınıflandırılmıştır. Bu, sayılarının muhtemelen insanların bugüne kadar kaydettiği 280'den çok daha fazla olduğu anlamına geliyor.
KIYIYA VURMUŞ HALDE BULUNDU
İyi haber şu ki, bu 280 gözlemin tamamı bile balıkçı tekneleri tarafından yakalanmadı. Buradan, balıkçılık operasyonlarının şu anda türler üzerinde minimum düzeyde etkiye sahip olduğu sonucuna varıyoruz. Bunun nedeni hayvanların balıkçı teknelerinin hedef almadığı yaşam alanlarını kullanması olabilir. İlk hamile mega ağız köpek balığı, Aralık 2023'te Filipinler'de kıyıya vurmuş halde bulundu. 5,5 metre uzunluğundaydı ve doğmamış yavrularının her biri, annelerinin cesedinden kıyıya atılmıştı. Bu, çoğu köpek balığı gibi megaağızın da yumurtlamak yerine canlı yavru doğurduğunun ilk bilimsel doğrulamasıydı.
ÖZEL ARAŞTIRMA
Zamanla, aynı yerde birden fazla mega ağız kaydı meydana gelirse, bilim adamları bu alanda bazı özel araştırma çabalarına odaklanmak isteyebilirler. Ancak Doğu Afrika'daki araştırma programımız için bunu detaylı olarak takip edecek kaynaklara sahip değiliz. Okyanusta saatlerce vakit geçirirdik ve bir daha asla başka bir megaağız bulamayabilirdik. Bu nedenle, megaağız bulmacasına ek parçalar katkıda bulunmak için bu tür bilgilerin paylaşılması önemlidir. Megaağızlı bir köpekbalığına rastlayan herkes herhangi bir doğa koruma veya devlet balıkçılık departmanına haber vermeli veya Yaban Hayatı Koruma Derneği veya en yakın akvaryumla temasa geçmelidir.