Bilim insanlarını bile hayrete düşüren araştırma tüm dünyayı şaşkına çevirdi. Gökbilimciler, olağanüstü bir ikili sistem de bulunan beyaz cüce gezegen keşfettiklerini duyurdu. İnanılmaz bir hızla dönen gezegenin, 72 yılın dünyadaki tek 1 güne eşit olduğu belirtildi. TMTS J0526 olarak adlandırılan sistem, Tsinghua Üniversitesi-Ma Huateng Araştırma Teleskobu (TMTS) kullanılarak bir Tsinghua Üniversitesi ekibi tarafından tespit edildi ve Dünya'dan yaklaşık 2.760 ışıkyılı uzaklıkta bulunuyor.
DÜNYA'NIN 7 KAT GENİŞLİĞİNDE
TMTS J0526, Güneş'inkinin yaklaşık yüzde 74'ü kadar kütleye sahip, karbon ve oksijen açısından zengin bir beyaz cüce yıldız içerir. Kütlesi bizim yıldızımızın üçte biri kadar olan sıcak bir cüce-altı yıldızın etrafında dönüyor ve Dünya'nın yaklaşık 7 katı genişliğinde, bu da onu gaz devi Jüpiter'den daha küçük yapıyor ve hacim açısından şimdiye kadar görülen en küçük yıldızlardan biri.
HER 20,5 DAKİKADA YÖRÜNDE TAMAMLAR
TMTS J0526'nın bileşenleri yaklaşık olarak her 20,5 dakikada bir yörüngeyi tamamlar. Bu, onu bu tür ikili sistemler için rekor kıran bir sistem haline getiriyor; ancak sistem, yaklaşık her 5,4 dakikada bir yörüngesini tamamlayan iki beyaz cüce içeren HM Cancri ile karşılaştırıldığında hâlâ biraz zayıf. Ancak ince hidrojen atmosferine sahip minik yıldız, beyaz cüce yoldaşından hâlâ daha büyük ve daha görünür durumda. Ancak beyaz cüce, birbirlerinin yörüngesinde hızla dönerken, büyük kütleçekim etkisi yoluyla minik yıldızı elipsoid bir şekle dönüştürebilme yeteneğine sahiptir.
İNANILMAZ DERECEDE KISA
Dahası, TMTS J0526'nın keşfi sadece inanılmaz derecede kısa yörünge periyodu nedeniyle değil, aynı zamanda bu kadar küçük cüce altı yıldızların nasıl doğduğunu açıklamaya yardımcı olabileceği için de önemli. Beyaz cüceler, Güneş büyüklüğündeki yıldızların çekirdeklerinde bulunan hidrojen kaynaklarını tüketmeleri ve artık kendi kütleçekimlerinin iç basıncına karşı kendilerini destekleyememeleri durumunda doğarlar. Bu durum, nükleer füzyonun halen devam ettiği yıldızların dış katmanlarının dışarıya doğru yayılmasıyla yıldız çekirdeğinin çökmesine neden olur.
GAZ VE TOZ ZARFLARIYLA ÇEVRELENMİŞ
Süreç önce yıldızları kırmızı devlere dönüştürüyor, ardından cisimler soğuyarak arkalarında gaz ve toz zarflarıyla çevrelenmiş beyaz cüceler bırakıyor. Ortaya çıkan beyaz cüce, elektronların birbirine sıkışmasını önleyen, yozlaşma basıncı adı verilen bir kuantum etkisi ile daha fazla çökmeye karşı korunur. Yeterli kütleyle, elektronların yozlaşma basıncının üstesinden gelinerek nötron yıldızları oluşturulabilir, "nötron yozlaşma basıncı" ile korunabilir ve bu da bir kara delik oluşturmaya yetecek kadar kütleyle aşılabilir. Bu nedenle beyaz cücelere ve nötron yıldızlarına sıklıkla "yozlaşmış yıldızlar" adı verilir.
5 MİLYAR YIL
Güneş yaklaşık 5 milyar yıl içinde beyaz cüceye dönüşerek Dünya dahil iç gezegenleri yok ettikten sonra yalnız bir varoluşa sahip olacak; ancak tüm beyaz cüceler bu kadar izole değil. Bazıları başka bir yıldızla ikili sistemlerde bulunur. Bu ikili konfigürasyonlardaki yıldızlar genellikle kendilerini çevreleyen gazdan oluşan "ortak bir zarfı" paylaşırlar.
YAKLAŞIK YÜZDE 45'İ KADAR BİR KÜTLEYE SAHİP
"İkili Popülasyon Sentezi" adı verilen bir teori, bu ortak zarf aşamasında yozlaşmış bir yıldızda helyum parlaması adı verilen bir termonükleer patlama tetiklendiğinde, ortak zarfın şiddetli bir şekilde dışarı fırladığını ve beyaz cücenin yıldız arkadaşını bir cüce altı yıldıza dönüştürdüğünü öne sürüyor. Güneş'in kütlesinin yaklaşık yüzde 45'i kadar bir kütleye sahip.
KÜTLEÇEKİM DALGALARI
İki yıldızın etrafında ikinci bir ortak zarfın fırlatılması daha sonra bir yıldız arkadaşının içindeki dejenere olmayan, helyum açısından zengin çekirdeğin ateşlenmesiyle tetiklenebilir. Bu ikinci ortak zarf fırlatması, Güneş'inkinin yüzde 32 ila yüzde 36'sı civarında bir kütleye sahip, daha da küçük kütleli bir cüce altı yıldız yaratabilir. Ortak zarfların fırlatılmasının ardından, ortaya çıkan sıcak alt cüce ve kalan beyaz cüce, kütleçekim dalgaları yayarak birbirlerinin yörüngesinde dönerler.
İLK KEZ 1915'TE TAHMİN EDİLDİ
Yerçekimi dalgaları, uzay-zamanın dokusundaki dalgalanmalardır ve ilk kez 1915'te Albert Einstein tarafından tahmin edilmiştir. Bu kütleçekim dalgaları açısal momentumu uzaklaştırır ve bu, beyaz cüce ile küçük sıcak cüce altı yıldızın birbirine yaklaşmasına, birbirlerinin etrafında giderek daha hızlı sarmallar oluşturmasına ve bu süreçte daha yoğun kütleçekim dalgaları yaymasına neden olur.
İLK GÖZLEMSEL KANIT
Bu, yaklaşık 20 dakikalık yörünge periyotlarına sahip kompakt bir sıcak alt cüce ve beyaz cüce ikilisinin oluşmasıyla sonuçlanır. TMTS J0526'nın olağanüstü kısa yörünge periyoduna sahip ikili sistemi, ikincil bir ortak zarfın fırlatılması yoluyla küçük bir sıcak alt cücenin oluşumuna ilişkin ilk gözlemsel kanıtı temsil etmektedir.