Devrik lider ülkeden nasıl kaçtı? Beşar Esad'ın Suriye'deki son saatleri!

8 Aralık 2024 tarihi, Suriye’de Beşar Esad yönetiminin devrilmesiyle birlikte, bölge ve dünya açısından bir dönüm noktası oldu.

27 Kasım’da başlayan saldırılar, 10 günde iktidarın devrilmesiyle sonuçlandı. Suriye’yi 24 yıl yöneten, son 13 yılındaki iç savaşta muhaliflerini güç kullanarak bastırmaya çalışan Beşar Esad, rejimi çöktüğü sırada yaptığı Suriye'den kaçma planları hakkında neredeyse hiç kimseye güvenmedi.

Reuters, 24 yıllık iktidarı geçen hafta sona eren Beşar Esad'ın Suriye'deki son saatlerini ortaya çıkardı.

Muhalif güçlere hiçbir direnç göstermeyen rejim ordusu adeta saldırıyı kolaylaştırırken; Beşar Esad Kaçmayı planladığını itiraf etmek yerine, yardımcılarını, yetkililerini ve hatta akrabalarını kandırmayı tercih etti.

RUS DESTEĞİ GELECEK DİYEREK KANDIRDI

Esad, Moskova'ya kaçmadan birkaç saat önce, yaklaşık 30 ordu ve güvenlik şefinin katıldığı bir toplantıda, Rusya'nın askeri desteğinin yolda olduğuna dair güvence verdi ve kara kuvvetlerine direnmeleri yönünde çağrıda bulundu.

Esad'ın yakın çevresinden bir yardımcısına göre Esad cumartesi günü işini bitirdiğinde başkanlık ofisi müdürüne eve gideceğini söyledi ama onun yerine havaalanına gitti.

Yardımcısı ayrıca medya danışmanı Buthaina Şaban'ı arayarak kendisine bir konuşma yazması için evine gelmesini istediğini söyledi. Ancak Şaban geldiğinde kimsenin olmadığını gördü.

ÖNCE RUS ÜSSÜNE GİTTİ

Bölgedeki iki diplomat, Esad'ın 8 Aralık'ta sabaha karşı başkente saldıran cihatçılardan kurtulmak için uçağın vericisini kapatarak radarın altından uçarak Şam'dan kaçtığını söyledi.

İlk olarak Suriye'nin kıyı kenti Lazkiye'deki Rusya'ya ait Hmeymim hava üssüne giden Esad, oradan da Moskova'ya uçtu.

Üç eski yakın yardımcısı ve üst düzey bir bölge yetkilisine göre Esad'ın yakın ailesi, eşi Esma ve üç çocuğu, halihazırda Moskova'da bulunuyordu.

KARDEŞİNE BİLE HABER VERMEDİ

Askeri analistlere göre Esad son bir direniş bile göstermedi. Kendi birliklerini bile harekete geçirmedi ve destekçilerini kendi kaderleriyle baş başa bıraktı.

Üç yardımcısına göre Esad, ordunun seçkin 4. Zırhlı Tümeni komutanı olan küçük kardeşi Mahir'e bile kaçış planından bahsetmedi.

KREMLİN SURİYE'YE MÜDAHİL OLMADI

Bölgedeki üç diplomat, Esad'ın 28 Kasım'da HTŞ öncülüğündeki cihatçıların kuzeydeki Halep vilayetine saldırmasından ve ülke genelinde yıldırım harekatı başlatmasından bir gün sonra Moskova'yı ziyaret ettiğini, ancak askeri müdahale taleplerinin Kremlin'de karşılık bulmadığını ve Kremlin'in müdahale etmeye isteksiz olduğunu söyledi.

ESAD TAHRAN'DAN YARDIM İSTEMEDİ

Bu ziyaretten dört gün sonra, 2 Aralık'ta İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi Şam'da Esad ile bir araya geldi. Reuters'a konuşan üst düzey bir İranlı diplomat, o tarihte HTŞ'nin Suriye'nin ikinci büyük kenti Halep'in kontrolünü ele geçirdiğini ve hükümet güçleri çökerken güneye doğru ilerlediğini söyledi.

İsrail'in böyle bir müdahaleyi Suriye'deki İran güçlerini ve hatta İran'ın kendisini hedef almak için bir gerekçe olarak kullanabileceğini anladığını söyleyen iki üst düzey İranlı yetkiliye göre Esad Tahran'dan Suriye'ye güç göndermesini hiç talep etmedi.

Ancak isminin açıklanmaması kaydıyla konuşan bir Rus diplomatik kaynağa göre Moskova askeri müdahalede bulunmak istememekle birlikte Esad'ı terk etmeye de hazır değildi.

RUSYA ELİNDEN GELENİ YAPTI

İki bölgesel yetkili, cumartesi ve pazar günleri Katar'da Doha forumuna katılan Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov'un Esad'ın güvenliğini sağlamak için diplomatik çabalara öncülük ettiğini ve Esad'ın Rusya'ya güvenli çıkışını sağlamak için Türkiye ve Katar'ı HTŞ ile olan bağlantılarından yararlanmaya ikna ettiğini söyledi.

Batılı bir güvenlik kaynağı Lavrov'un Esad'ın güvenli bir şekilde ayrılmasını sağlamak için “elinden geleni” yaptığını söyledi.

KOMŞU ÜLKELER İDDİASI

Üç kaynak, Katar ve Türkiye'nin Esad'ın çıkışını kolaylaştırmak için HTŞ ile anlaşmalar yaptığını, ancak her iki ülkenin de ABD ve BM tarafından terör örgütü olarak tanımlanan HTŞ ile hiçbir temasları olmadığını iddia ettiklerini söyledi.

Üç kaynağa göre Moskova ayrıca Esad'ın içinde bulunduğu ve Suriye hava sahasını terk eden bir Rus uçağının engellenmemesi ya da hedef alınmaması için komşu ülkelerle koordinasyon sağladı.

Katar Dışişleri Bakanlığı Esad'ın çıkışıyla ilgili sorulara hemen yanıt vermezken, Reuters yorum için HTŞ'ye ulaşamadı. Bir Türk hükümet yetkilisi Rusya'nın Esad'ın uçuşu için Türk hava sahasını kullanma talebi olmadığını söyledi, ancak Ankara'nın kaçışı kolaylaştırmak için HTŞ ile çalışıp çalışmadığına değinmedi.

Esad'ın son başbakanı Muhammed Celali, Esad ile ülkeden gittiği gün olan cumartesi gecesi saat 22.30'da telefonda görüştüğünü söyledi.

KREMLİN YARDIM ÇAĞRISINI GÖRMEZDEN GELDİ

Üç bölgesel diplomat, Esad'ın, Suriyeli muhalif güçlerin kuzeydeki Halep'e saldırıp ülkeyi yıldırım hızıyla ele geçirmesinden bir gün sonra 28 Kasım'da Moskova'yı ziyaret ettiğini, ancak Kremlin'in müdahale etmek istememesi nedeniyle askeri müdahale çağrılarının duymazdan gelindiğini söyledi.