Kira neye göre artar? Kira artışı hesaplama! Kira zammı nasıl hesaplanır?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Mart ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) rakamlarını açıkladı. TÜİK verilerine göre; enflasyon yüzde 60 seviyesinin üzeirne çıkarken Nisan ayı kira artış oranı da belli oldu. 12 aylık ortalamalara göre hesaplanan kira artış oranı Mart ayında yüzde 29,88 olarak gerçekleşti. Bunun üzerine kira neye göre artar? ve "Kira zammı nasıl hesaplanır?" soruları gündeme geldi. Çoğu zaman ev sahibi ile kiracı arasında da büyük sorun oluşturan bu konu gündemden düşmüyor. Peki, kira zammı nasıl hesaplanır? Her ay bunun için cebimizden yüklü bir miktar ayırmak zorunda kalıyoruz. Sizler için, kafanızı karıştıran bu konu hakkında mağduriyet yaşamamanız için kira artışı hesaplamasının nasıl yapıldığını anlatacağız...

CAN MUTABAKANİ

Kira neye göre artar?

İster ev sahibi olun ister kiracı gündeminizi meşgul eden sorunlardan birinin de yapacağınız kira sözleşmesini neye göre güncelleyeceğiniz olduğundan eminiz.

Genelde senelik yapılan kira sözleşmeleri 12 takvim ayının bitmesi ile feshine karar verilmediyse yenilenir. Yenilenen kira sözleşmesinin zam oranı sözleşme tarafından belirlenir. Belirlenen kira zammı TÜFE ve enflasyon rakamları baz alınarak hesaplanır.

Bir ev sahibi kira sözleşmesinde ne yazarsa yazsın; Borçlar Kanunu’nun 344. Maddesine göre yapılan zam 12 aylık TÜFE oranının ortalamasından fazla ise kiracıya mevzubahis zamma itiraz etme hakkı doğar.

Peki, kira zammı hesaplaması yaparken hangi ayın TÜFE'si baz alınır? Kiraya yapılacak zam hesaplanırken sözleşmenin bittiği aydan bir önceki ayın 12 aylık TÜFE oranı kullanılır. 

Örneğin Ağustos 2022’de yaptığınız bir yıllık kira sözleşmesinin zammını bir yıl sonra sözleşmeyi yenilemeye karar verdiğinizde Temmuz 2023’ün 12 aylık TÜFE oranı ile hesaplayabilirsiniz. Böylece ev sahibiyle anlaşma yapmaya ve Ağutos 2023’te yeni sözleşmenizi imzalamaya hazır olursunuz.

Ev sahibi ile kiracı anlaşamazsa ne mi olur? kiracı olarak vermek istediğiniz kira miktarı ev sahibinin istediği miktarda olmayabilir. Kiracı kirayı kendi belirlediği zamla yatırmaya devam edebilir.

Lakin bu zam 12 aylık TÜFE oranı ortalamasından düşükse ev sahibine aradaki farkı icra yoluyla talep etmek için hak doğmuş olur. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından çözülmesi gereken bir konu haline gelen kira anlaşmazlığı sırasında kiracının meskeni terk etmesi şart değildir.

Kira zammı nasıl hesaplanır?

Kira zammının yasal olarak en fazla ne kadar olabileceğini artık bildiğimize göre gelin birlikte örnek bir hesaplama yapalım. Böylece kira zammı hesaplamayı öğrenebilir kendi kiranıza ne kadar zam yapılacağını önceden bilebilirsiniz.

Örneğin aylık 4000 lira kira ödediğiniz bir kira sözleşmeniz var ve yıllık yenileme vakti geliyor. Az önce bahsettiğimiz gib sözleşmemiz bitmeden 1 ay önce o ay TÜİK tarafından açıklanan TÜFE verilerine bakıyoruz.

Diyelim ki 12 aylık ortalama TÜFE %22.5. Bu yüzdelik değer kiraya uygulanabilecek maksimum zammı belirtmektedir. Bu hesaba göre 4000’in %22.5 luk değeri 900 olmaktadır. Bu da demek oluyor ki 4000 lira kira %22.5 12 aylık ortalama TÜFE ile en fazla 4900 lira olabilir.

BORÇLAR KANUNUNA GÖRE KİRA ARTIŞI STANDARTLARI

Günümüzde geçerli borçlar kanununa göre kiralara yapılacak zamlar birkaç farklı istatistik ile hesaplanır.

Bunlardan ilki ve en önemlisi Yasal Oran’dır. Yasal Oran 12 aylık TÜFE oranı ortalaması kullanılarak hesaplanır. Yasal olarak kira sözleşmelerinde yapılabilecek en yüksek zam oranı budur.

Kullanılan istatistiklerin ikincisi ise Yİ-ÜFE yani Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi. 2019 yılına kadar yasal olarak yapılabilecek en yüksek kira zammını hesaplamak için kullanılan bu endeks artık geçen yılın aynı oranına göre verilerini hesaplamak için kullanılır.

Kira artışını kontrol eden diğer kriterlerden olan geçen yılın aynı ayına göre ise TÜFE veya Yİ-ÜFE üzerinden geçen yılın aynı ayındaki oranlarla arasındaki fark hesaplanarak bulunur.

Kira sözleşmesi yenileceği zaman en nadir kullanılan standartlardan biri de Özel Oran’dır. Özel Oranlı kira artışı enflasyona bağlı olmaksızın hesaplanan kira zammına verilen isimdir. Genelde çok yıllık kira sözleşmelerinde geleceğe yönelik kira zamları için kullanılır.