NASA’nın uzay aracının gidip çarptığı asteroitte korkunç bir şey oldu. Eğer bu gerçekse vay bizim halimize. Tam Dünya kurtulacak derken kimse böyle bir şey olmasını beklemiyordu. Dimorphos adlı asteroit, bir çarpışmanın uzay kayalarını ne kadar saptıracağını test etmek amacıyla Eylül 2022'de NASA'nın Çift Asteroit Yönlendirme Testi (DART) tarafından çarpıldı. NASA'nın uzay aracını fırlattığı asteroit çarpışma nedeniyle deforme oldu, ancak kendini yeniden şekillendirmiş ve iyileşmiş gibi görünüyor.
İKİLİ SİSTEMİN BİR PARÇASI
Asteroitle çarpışma, kütlesinin büyük bir kısmını uzaya fırlattı, ancak Nature Astronomy dergisindeki bir makaleye göre, bunun büyük bir kısmı asteroitin etrafına yeniden dağıtılarak uzay kayasını yeniden şekillendirip yeniden yüzeye çıkardı. DART misyonunun amacı, Dünya'ya doğru ilerleyen bir asteroitin kinetik yollarla saptırılıp saptırılamayacağını görmekti. Yani başka bir kütleyi ona çarparak ve yolunu değiştirmeye çalışmak planlandı. Dimorphos ikili asteroit sisteminin bir parçasıdır.
33 DAKİKA DAHA YAVAŞ DÖNMEYE BAŞLADI
Çapı 525 feet olan Dimorphos, Didymos olarak bilinen 1.161 metre daha büyük bir uzay kayasının yörüngesinde bulunuyor. Yaklaşık 590 kilogram ağırlığındaki uzay aracının çarpışması, asteroit ve onun hareketleri üzerinde gözle görülür bir etki yarattı. "Dimorphos asteroitinin gözlemlerine dayanan simülasyon sonuçları, asteroidin artık daha büyük yoldaşı Didymos etrafında öncekine göre 33 dakika daha yavaş döndüğünü gösterdi.
BÜYÜK BİR KRATER
"Yörüngesi 11 saat 22 dakikadan 11 saat 55 dakikaya çıktı." dedi. Nottingham Trent Üniversitesi'nde fizik alanında kıdemli öğretim görevlisi olan Whittaker, The Conversation'da asteroit hakkında yazdı. Yeni makale, çarpışmanın Dimorphos'un yüzeyinde büyük bir krater oluşturmaktan ziyade, küresel deformasyon adı verilen bir süreçte asteroidi tamamen yeniden şekillendirdiğini ortaya koyuyor.
DIŞARI FIRLAMIŞ OLABİLİR
Yazarlar makalede şöyle yazıyor: "Çarpışmadan sonraki ilk birkaç saatte yapılan gözlemler, DART çarpmasından 1.3-2.2 × 107 kg'dan fazla ejektanın salındığını gösteriyor; bu da Dimorphos'un kütlesinin yüzde 0.3-0.5'ine eşdeğer. Ayrıca, Dimorphos'un kütlesinin yüzde 8'e kadarı Dimorphos'un kaçış hızının altında yer değiştirmiş veya dışarı fırlamış olabilir" diye devam ediyorlar.
YENİDEN OLUŞTURABİLECEĞİ ANLAMINA GELİYOR
"Burada simüle edilen tüm çarpma senaryolarında, DART çarpması geleneksel bir çarpma krateri oluşturmuyor, bunun yerine hedefin küresel deformasyonuna neden oluyor." dedi. Asteroit, yerçekimi tarafından zayıf bir şekilde bir arada tutulan, gevşek, moloz yığını bir yapıya sahip gibi görünüyor; bu, DART misyonu gibi çarpışmalardan sonra kolayca yeniden şekillendirilip yeniden oluşturulabileceği anlamına geliyor.
DEĞERLİ BİLGİLER SAĞLIYOR
Yazarlar şöyle yazıyor: "DART uzay aracı muhtemelen Dimorphos'un küresel deformasyonuna neden olduğundan, benzer şekilde oluşan asteroit uydularının kolayca yeniden şekillendirildiği ve yüzeylerinin nispeten genç olduğu sonucunu çıkarabiliriz. Genel olarak bu çalışmanın bulguları, oluşumu ve özellikleri anlamak için değerli bilgiler sağlıyor. ikili asteroitlerin araştırılması ve gelecekteki keşif ve asteroit saptırma çabalarına bilgi sağlayacaktır."
MOMENTUMU DEĞİŞTİ
Ek olarak, asteroidin değişen yörüngesi ve yeniden şekillendirilmesine ilişkin bulgular, Dimorphos gibi asteroitlerin çarpışmalar yoluyla saptırılabileceğini gösteriyor. Dimorphos'un yüzeyinden fırlatılan kayıp kütle, geri tepme nedeniyle asteroidi yavaşlatmakla kalmadı, çarpışma aynı zamanda asteroidin momentumunu da değiştirdi. Ek olarak, asteroitin şeklindeki değişiklik onun yerçekimi alanını değiştirmiş, yolunu ve eşlik eden asteroitin etrafındaki yörünge hızını daha da değiştirmiş olabilir.
KÜRESEL BİR DEFORMASYON
Yazarlar, "Dimorphos'un küresel bir deformasyonu, Didymos ve Dimorphos arasındaki çekim alanını, yörüngesi için önemli sonuçlar doğuracak şekilde değiştirebilirdi" diye yazıyor. "Şekil değişikliği, Dimorphos'un yörüngesinde, uzay aracının momentumu ve fırlatma geri tepmesinin neden olduğu olumsuzluklara ek olarak ilave bir bozulmaya neden olacaktır ve bu etki, gözlemlenen yörünge periyodu değişikliğinin birkaç saniye ila birkaç dakikasını açıklayabilir (~33 dakika), Deformasyonun büyüklüğüne bağlı olarak."
GEZEGENİMİZDEN UZAKLAŞTIRMAK YETERLİ OLACAKTIR
Bu, Dimorphos gibi daha küçük, moloz yığını asteroitlerinin DART gibi teknikler kullanılarak verimli bir şekilde saptırılabileceği anlamına geliyor. Ancak Dünya'ya yaklaşan her asteroit bileşim açısından Dimorphos'a benzemeyecektir. Ek olarak, asteroit yalnızca Dünya'ya yakınken fark edilirse, bu onu gezegenimizden tamamen uzaklaştırmak için yeterli zaman olmayabilir. Whittaker, "Buradaki en büyük değişken ne kadar uyarı alacağımızdır, çünkü DART Dimorphos'a çarptığında gözlemlendiği gibi yörüngedeki 30 dakikalık bir değişiklik, asteroitin Dünya'ya çok yakın olması durumunda çok az fark yaratacaktır. Ancak, nesnenin yolunu daha uzaktan (tercihen Güneş Sistemi dışından) tahmin edebilirsek ve küçük değişiklikler yapabilirsek, bu, bir asteroitin yolunu gezegenimizden uzaklaştırmak için yeterli olabilir" dedi.