Türk ülkesi Kırgızistan'ın Tian-Shan dağlarında çiftçiler kuraklıktan olumsuz etkilenen çiftliklerine su sağlamak için yapay buzullar yapmaya başladı. Başka hiçbir çareleri yok. Yakında Türkiye de olursa şaşırmayın
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE
Buz tepesinin üzerinde duran çiftçi Erkinbek Kaldanov, iklim değişikliğiyle mücadelede doğadan yararlanma konusunda iyimser olduğunu söyledi. Geçen yıl bazı alışılmadık sıcaklık artışlarından sonra koyunları için endişelenen çiftçi, "Artık su sorunu yaşamayacağız" dedi.
BUZUL ŞU ANDA BEŞ METRE
Çevredeki bölge, "Buzul eridiğinde hayvanlara ve Syn-Tash'taki araziyi sulamaya yetecek kadar su olacak" dedi. Buzul şu anda beş metre (16 feet) yüksekliğinde ve yaklaşık 20 metre uzunluğundadır. Kışın zirvesinde boyu 12 metreydi.
Yerel sakinler bunu, sonbaharda iki haftalık bir süre içinde, Kuzey Kırgızistan'da 4.000 metreden daha yüksek olan Tian-Shan'ın zirvelerinden gelen suyu yeniden yönlendirerek başardılar.
ANA SU KAYNAĞI
Kaldanov ve diğerleri, bölgenin ana su kaynağı olan Orta Asya'daki doğal buzulların küresel ısınma nedeniyle yavaş yavaş kaybolması nedeniyle uyum sağlamak zorunda kalıyor. Science dergisinde 2023 yılında yapılan bir araştırma, buzulların erimesindeki hızlanmanın yalnızca 2035 ile 2055 arasında zirveye ulaşacağını öngördü. Yüksek sıcaklıklardan kaynaklanan kar eksikliği, onların yenilenmesine izin vermiyor.
KURAK ÜLKELERDE ZİNCİRLEME ETKİ
Sorunun boyutu Orta Asya'nın uydu görüntülerinde ve Birleşmiş Milletler'in düzenli olarak yaptığı uyarılarda görülüyor. Sorun, Orta Asya'nın ovalarında, yani Kazakistan, Türkmenistan ve Özbekistan gibi daha kurak ülkelerde zincirleme bir etki yaratıyor. Bu da su kaynaklarını Sovyet döneminden miras kalan karmaşık ve eskimiş bir plan çerçevesinde paylaşan farklı ülkeler arasındaki mevcut gerilimleri besliyor.
''HER YIL GİDEREK DAHA AZ SU OLUYOR''
Syn-Tash çiftçilerinin sözcüsü Aidos Yzmanaliyev, "Her yıl giderek daha az su oluyor. Su kaynakları boşalıyor, kaynaklar kuruyor ve otlatma konusunda sorun yaşıyoruz" dedi. Özellikle tarımın kırılgan Kırgız ekonomisinin yaklaşık yüzde 10'unu oluşturduğu ve sakinlerinin üçte ikisinin kırsal alanlarda yaşadığı göz önüne alındığında, çözüm bulmak acildir.
SU SIKINTISI
Devrimlere ve ayaklanmalara alışkın bir ülke olan Kırgızistan'ın kuzeyinde, su sıkıntısı daha önceki kuraklık dönemlerinde de toplumsal gerilimleri artırmıştı. Bölge şefi Maksat Dzholdoshev, "Syn-Tash bölgesinin 8.400 sakininin çoğunluğu çiftçi olduğundan, asıl amacımız hayvanlara su sağlamaktır" dedi. "Tarım arazileri için iki veya üç ek yapay buzul oluşturmayı bekliyoruz" dedi. Yzmanaliyev, "Su, üç kilometre uzaktaki bir dağ kaynağından yer altı boruları aracılığıyla geliyor. Fışkırıyor ve donarak bir buzul oluşturuyor" dedi. "Buzul, eridiğinde su sağlamanın yanı sıra, ortam sıcaklığının düşürülmesine ve nem oluşmasına da yardımcı oluyor.
''ÜLKE ÇAPINDA 24 BUZULUMUZ VAR''
Yzmanaliyev, "(Bu) sığırların ilkbahardan sonbahara kadar otlattığı çevredeki bitki örtüsüne yardımcı oluyor" dedi. Yapay buzullar ilk olarak 2014 yılında Hint Himalayaları'nda oluşturuldu ve Şili ve İsviçre'de ortaya çıkarak küresel hale geldi. Kırgızistan'da bunların tanıtımına Kırgız mera kullanıcıları derneği başkanı Abdilmalik Egemberdiyev öncülük etti. Egemberdiyev ek bir faydaya dikkat çekti. Buzullar, çiftçilerin hayvanlarını yazlık meralara göndermeden önce bahar meralarında daha uzun süre tutmalarına olanak tanıyor, böylece toprak erozyonu yavaşlıyor. "Şu anda ülke çapında 24 yapay buzulumuz var ve daha fazlasının yaratılması gerekiyor" dedi.