Türkiye’ye resmen korkunç tarih verildi. Adana’dan Kocaeli ve İstanbul’a kayacak. “Kıyamet alameti gibi”

Türkiye'ye resmen korkunç tarih, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü (İYTE) Fen Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sami Doğanlar tarafından verildi. Kıyamet alameti olarak yorumlanan gelişmenin, dünyayı etkisi altına alan küresel ısınma sebebiyle Türkiye'nin en önemli tarım ürünlerinden biri olan pamuk üretimini direkt olarak etkileyeceği öngörülüyor. Sıcak iklimlerde yetişen ve ekiminden hasadına kadar yaklaşık 5-6 aylık bir büyüme döngüsü bulunan pamuk bitkisi, tohumla çoğaltılıyor ve çimlenme süreci toprağın sıcaklık ve nem durumuna bağlı olarak değişkenlik gösteriyor. Küresel ısınmanın bu parametreler üzerindeki etkileri pamuk üretim sahalarında, üretimde ve verimde değişimleri gündeme getiriyor.

TÜRKİYE, DÜNYA PAMUK PİYASASINDA ÖNEMLİ BİR OYUNCU

AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Doğanlar, aşırı yağışı sevmeyen pamuğun sıcak ve nemli iklim koşullarında ama hafif asidik topraklarda yetiştirilmeye uygun bir bitki olduğunu ifade etti. Dünyadaki en büyük pamuk üreticisi ilk 6 ülkenin Çin, Hindistan, ABD, Pakistan, Brezilya ve Özbekistan olduğunu aktaran Doğanlar, 7'nci sırada yer alan Türkiye'nin ilk sıralardaki ülkelerle karşılaştırıldığında daha küçük bir üretime sahip olduğunu fakat dünya pamuk piyasasında önemli bir oyuncu olmayı sürdürdüğünü kaydetti.

TÜRKİYE PAMUK VERİMİNDE DÜNYADA 5. SIRADA

Doğanlar, dünya genelinde pamuk ekim alanı büyüklüğünde 11'inci sırada yer alan Türkiye'nin birim alan başına lif pamuk veriminde 5'inci, pamuk tüketiminde ve ithalatında ise 4'üncü sırada yer alarak önemli bir konuma ulaştığının altını çizerek, pamuk üretiminde en büyük paya sahip ilin yüzde 42 ile Şanlıurfa olduğu, ardından yüzde 14,4 ile Diyarbakır, yüzde 11,6 ile Aydın, yüzde 8,8 ile Hatay, yüzde 5,5 ile İzmir ve yüzde 4,1 ile Adana'nın geldiği bilgisini verdi.

SU İHTİYACI YÜKSEK BİR BİTKİ

Pamuğu su ihtiyacı yüksek bir bitki olarak nitelendiren Doğanlar, şöyle konuştu: "Pamuk yetiştirilirken kullanılan su miktarı, bitkiye ihtiyaç duyulan yağmur suyu (yeşil su) ve yer altı akışlarının (mavi su) toplamı olarak düşünülmelidir. Pamuk üretiminde yaklaşık 3,68 milyar metreküp mavi su kullanılıyor. Pamuk bitkisinin birim yeşil ve mavi su ayak izi ise tonda 205 metreküp ile 1641 metreküp arasında değişiyor. Özellikle kurak bölgelerde pamuk yetiştiriciliği, su kaynaklarının sürdürülebilirliği üzerinde olumsuz bir etkiye sahip."

İKLİM KOŞULLARI, ÜRETİM SÜRECİNİ OLUMSUZ ETKİLİYOR

Prof. Dr. Doğanlar, iklim değişikliğinin pamuk üretimini sıcaklık artışları, su kaynaklarının azalması ve kuraklık, aşırı sıcaklık veya soğukluk gibi aşırı hava olayları vasıtasıyla etkilediğini anlatarak, yüksek sıcaklıkların verimi azalttığını, su kıtlığının sulama ihtiyaçlarını artırdığını, ayrıca değişen iklim koşullarının hastalık ve zararlıların olumsuz etkilerini çoğaltarak üretim sürecini olumsuz etkilediğini vurguladı. Doğanlar, sözlerini şöyle sürdürdü: "Aşırı yağışlar veya kuraklık yani düzensiz yağış dağılımı, yapılan ilk ekimlerin bozulmasına ve tekrar ekim yapılmasına yol açtı. Üretim sezonunun kısalması verimin de azalmasına sebep oldu. Üretim sezonunda yaşanan aşırı sıcak hava dalgaları özellikle pamuk bitkisini taraklanma, çiçeklenme, koza oluşumu gibi kritik büyüme dönemlerinde strese soktu. Bu faktörlerin tamamı pamuk bitkisinin verim ve lif kalitesinde azalmalar meydana getirdi. Sonuç olarak, iklim değişikliği son 5 yılda Türkiye'de pamuk üretiminde verim ve kalite kayıplarına yol açtı. Bölgesel farklılıklar göstermekle birlikte, genel olarak birim alandan alınan ürün miktarı ve karlılık azaldı."

TÜRKİYE'DE ÜRETİM ALANLARI GELECEKTE ÖNEMLİ ÖLÇÜDE DEĞİŞECEK

Türkiye'deki en önemli pamuk üretim alanlarının Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'nde bulunduğunu fakat artan sıcaklıklar, kuraklık ve su kıtlığı nedeniyle bu bölgelerde pamuk yetiştiriciliğinin büyük risk altında olduğunu kaydeden Doğanlar, iklim değişikliği senaryolarına göre Türkiye'nin pamuk üretim alanlarının gelecekte önemli ölçüde değişmesinin beklendiğine dikkati çekti. Gelecekte pamuk üretimi, Adana’dan Kocaeli ve İstanbul’a kadar kayabilir.

EGE'NİN KUZEY KESİMLERİNE DOĞRU KAYABİLİR

Doğanlar, şunları kaydetti: "Ege Bölgesi'ndeki pamuk üretim alanları, ısınmanın etkisiyle Ege'nin kuzey kesimlerine doğru kayabilir. Ancak buralarda da sıcaklık artışı ve yağış rejimindeki değişiklikler nedeniyle, verimlilik ve üretim miktarlarında azalmalar olabilir. İklim değişikliği senaryolarına göre, Türkiye'nin kuzeybatı bölgelerinde yani Marmara ve Karadeniz kıyılarında da pamuk yetiştiriciliği imkanları artabilir yani sıcaklık artışları nedeniyle gelecekte bu bölgeler pamuk tarımına daha uygun hale gelebilir. Ancak buralarda da aşırı yağışlar, sel riski gibi yeni zorluklar ortaya çıkacaktır. Sonuç olarak, iklim değişikliğinin etkileri nedeniyle 2050'li yıllarda Türkiye'nin pamuk üretim haritasının önemli ölçüde değişmesi bekleniyor. Mevcut üretim alanlarının daralması, yeni alanların ön plana çıkması öngörülüyor. Ancak iklim değişikliğinin gidişatına göre bazı bölgelerde pamuk tarımının tamamen olanaksız hale gelme ihtimali de var."

TÜRKİYE'NİN EN AZ ŞEKİLDE ETKİLENMESİ İÇİN ÇALIŞIYORLAR

Türkiye'nin iklim değişikliğinden en az şekilde etkilenmesi için Dr. Volkan Sezener ve Ceng Peynircioğlu ile çalışmalar yürüttüklerinden bahseden Doğanlar, bu kapsamda yaptıkları araştırmaların olumlu sonuçlar vermeye başladığını dile getirdi.

İKİ PAMUK ÇEŞİDİ GELİŞTİRİLDİ

Doğanlar, "Türkiye'de ilk kez GDO teknolojisi kullanılmadan kuraklığa dayanıklı iki pamuk çeşidi geliştirdik. Bu çeşitlerimize Sasha ve Sahra 09 isimlerini verdik. Projelerin daha etkili sonuçlar vermesi amacıyla farklı disiplinlerden uzmanlarla işbirliği yapıyoruz." diye konuştu.

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ KULLANIMININ ARTIRILMASI GEREKİYOR

Pamuk üretiminde kullanılan fosil yakıtlar ve kimyasal gübrenin karbon salımını artırabileceği uyarısında bulunan Doğanlar, üretimden kaynaklı çevresel etkilerin azaltılması ve iklim değişikliğinin pamuk üretimini olumsuz etkilememesi için sürdürülebilir tarım uygulamalarının benimsenmesi, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılması ve fosil yakıtların azaltılması tavsiyelerini paylaştı.