Uluslararası bir bilim insanı ekibi, yaygın bir hastalık hakkında yaptıkları araştırma sonucunda çok tuhaf bir gerçekle karşılaştılar. Ekip, cevabı eski dişlerin ve kemiklerin DNA'sında ortaya çıkardıklarını söylüyor. Atalarımızı hayvan hastalıklarından koruyan genler artık multipl skleroz (MS) riskini artırıyor. Araştırmacılar, keşiflerini hastalığın evrimini anlamada "kuantum bir sıçrama" olarak adlandırıyor.
DAHA FAZLA VAKA GÖRÜLÜYOR
Bunun MS'e neyin sebep olduğu konusundaki görüşleri değiştirebileceğini ve tedavi şeklini etkileyebileceğini söylüyorlar. Güney Avrupa ile karşılaştırıldığında, Birleşik Krallık ve İskandinavya da dahil olmak üzere kuzeybatı Avrupa'da 100.000 kişi başına yaklaşık iki kat daha fazla multipl skleroz vakası görülüyor.
PEK ÇOK SEMPTOMA YOL AÇAN BİR HASTALIK
Cambridge, Kopenhag ve Oxford üniversitelerinden araştırmacılar bunun nedenini araştırmak için 10 yıldan fazla bir süreyi arkeolojiyi araştırarak geçirdiler. MS, vücudun kendi bağışıklık hücrelerinin beyne ve omuriliğe saldırdığı, kas sertliği ve yürüme ve konuşma sorunları gibi semptomlara yol açan bir hastalıktır.
ÇOBANLARIN GÖÇÜYLE BİRLİKTE ORTAYA ÇIKTI
MS riskini artıran genlerin, yaklaşık 5000 yıl önce Yamnaya adı verilen büyükbaş hayvan çobanlarının büyük göçü yoluyla kuzeybatı Avrupa'ya girdiğini keşfettiler. Nature dergisinin konuyla ilgili yayınladığı dört makaleden biri, Yamnaya'nın batı Rusya, Ukrayna ve Kazakistan'dan geldiğini ve batıya, Avrupa'ya doğru ilerlediğini söylüyor.
HASTALIKLARA KARŞI KORUMAYA YARDIMCI OLUYORDU
Makale yazarı ve Cambridge Üniversitesi'nde antik DNA'nın hesaplamalı analizinde uzman olan Dr. William Barrie, bulguların "Hepimizi hayrete düşürdüğünü" söyledi. O zamanlar çobanların taşıdığı gen varyantları bir avantajdı ve onları koyun ve sığırlardaki hastalıklara karşı korumaya yardımcı oluyordu.
HASTALIKLARA YAKALANMA RİSKİ DAHA YÜKSEK
Ancak günümüzde modern yaşam tarzları, diyetler ve daha iyi hijyen sayesinde bu gen varyantları farklı bir rol üstlendi. Günümüzde aynı özellikler, MS gibi bazı hastalıklara yakalanma riskinin daha yüksek olduğu anlamına geliyor. Araştırma projesi çok büyük bir girişimdi; Avrupa ve Batı Asya'da bulunan eski insan kalıntılarından genetik bilgi çıkarıldı ve bugün Birleşik Krallık'ta yaşayan yüzbinlerce insanın genleriyle karşılaştırıldı.
DNA BANKASI GELECEK ARAŞTIRMALARA YARDIMCI OLACAK
Bu süreçte, birçok ülkedeki müze koleksiyonlarında saklanan 5.000 eski insana ait bir DNA bankası, gelecekteki araştırmalara yardımcı olmak üzere kuruldu. Oxford'daki John Radcliffe Hastanesi'nde makale yazarı ve MS doktoru olan Prof Lars Fugger, keşfin hastalığın "gizini açığa çıkarmaya" yardımcı olduğunu söylüyor.
NORMAL GENLER YÖNLENDİRİYOR
"MS'e mutasyonlar neden olmuyor; bizi patojenlere karşı koruyan normal genler tarafından yönlendiriliyor" diye açıklıyor. Aşılar, antibiyotikler ve daha yüksek hijyen standartları hastalık tablosunu tamamen değiştirdi; birçok hastalık ortadan kalktı ve insanlar onlarca yıl daha uzun yaşıyor. Araştırmacılar, modern bağışıklık sistemlerinin artık MS gibi bağışıklık sisteminin vücudu korumak yerine vücuda saldırdığı otoimmün hastalıklara karşı daha duyarlı olabileceğini söylüyor.
BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ HEDEFLİYOR
Şu anda MS'i tedavi etmek için kullanılan ilaçlar vücudun bağışıklık sistemini hedef alıyor, ancak bunun dezavantajı, hastaların enfeksiyonlarla mücadele etmekte zorlanacak kadar onu baskılama riskidir. Prof Fugger, bunu tedavi ederken evrimsel güçlerle karşı karşıya olduğumuzu söylüyor. "Bağışıklık sistemini yok etmek yerine dengenin olduğu tatlı noktayı bulmalıyız."
DAHA FAZLA HASTALIĞIN KÖKENİ ORTAYA ÇIKACAK
Ekip şimdi antik DNA'daki diğer hastalıkları aramayı ve bunları zamanda geriye doğru takip etmeyi planlıyor. Araştırmaları otizm, DEHB, bipolar bozukluk ve depresyonun kökenleri hakkında daha fazla bilgi ortaya çıkarabilir. Bir başka Nature makalesi, genetik geçmişimizle ilgili daha da fazla ipucu ortaya çıkardı; Yamnaya çobanlarının, kuzeybatı Avrupalıların güney Avrupalılardan daha uzun olmasından da sorumlu olabileceği.
DAHA FAZLA GENETİK RİSK
Kuzey Avrupalılar MS için daha fazla genetik risk taşırken, güney Avrupalıların bipolar bozukluğa yakalanma olasılığı daha yüksek, doğu Avrupalıların ise Alzheimer hastalığı ve tip 2 diyabete yakalanma olasılığı daha yüksek. Araştırma, tarih öncesi avcı-toplayıcı insanlardan alınan DNA'nın Alzheimer riskini artırdığını, ancak eski çiftçilerin genlerinin duygudurum bozukluklarıyla bağlantılı olduğunu açıklıyor.
6000 YIL ÖNCE KEŞFEDİLDİ
Ayrıca insanların süt ve diğer süt ürünlerini sindirebilme ve sebze ağırlıklı beslenmeyle hayatta kalabilme yeteneğinin ancak yaklaşık 6.000 yıl önce ortaya çıktığı da keşfedildi. Ondan önce et yiyicilerdi. Araştırma, Avrasya'da bulunan binlerce antik iskeletin DNA'sını günümüz Avrupalılarından alınan genetik örneklerle karşılaştırdı.