ABD'deki pek çok insan, çevresel etkilerini azaltma umuduyla bitki bazlı gıdaları beslenmelerine giderek daha fazla dahil ediyor. 2020'de yapılan bir Gallup anketine göre, dört Amerikalıdan biri daha az et yemeye çalışıyor ve Amerikalıların üçte biri her hafta süt ürünü olmayan süt içiyor. Ancak gıdamızın çevresel ayak izini hesaplamak kafa karıştırıcı bir iş olabilir.
BİTKİSEL SÜTLER DAHA ZARARLI ÇIKTI
Örneğin Oxford Üniversitesi'nin hesaplamalarına göre yulaf sütü, inek sütünden litre başına üç kat daha az sera gazı üretiyor. Ancak yulaf sütü gram protein başına aslında inek sütünden daha fazla karbondioksit üretir. Niceliksel olarak, ABD Tarım Bakanlığı'nın verilerine bakarsanız, tam yağlı inek sütü 10 gram protein başına 0,9 kg karbondioksit üretirken, yulaf sütü 1,1 kg üretir.
İNEK SÜTÜYLE KARŞILAŞTIRMAK ADİL DEĞİL
Bu adil bir karşılaştırma mı? Sürdürülebilirlik bilimcisi Andrew Berardy öyle olmadığını düşünüyor. Loma Linda Üniversitesi'nde doktora sonrası araştırmacı ve Opsis Health'te Sürdürülebilirlik Direktörü olan Berardy, Newsweek'e şunları söyledi: "Protein bazında karşılaştırmalar sorumsuz çünkü Yaşam Döngüsü Analizinin temel bir kuralını ihmal ediyor. İnsanların yulaf sütünü protein içeriği nedeniyle içtiğini ikna edici bir şekilde iddia edemediğiniz sürece, onu inek sütüyle bu temelde karşılaştırmak adil değil.
DİKKATE ALINMASI GEREKEN TEK ŞEY EMİSYON DEĞİL
"Gıdalar, bir kişinin onları tükettiği asıl amacı temsil eden fonksiyonel birimler temelinde karşılaştırılmalıdır. Süt ve yulaf sütü söz konusu olduğunda, belki kalsiyum uygun bir fonksiyonel birim olabilir." dedi. Daha yüksek proteinli süt alternatifleri arıyorsanız Berardy, soya veya bezelye bazlı sütlü içecekleri tercih etmenizi önerir. Ancak belirli gıdaların çevresel etkilerini değerlendirirken dikkate alınması gereken tek şey emisyonlar değildir.
"AYNI ANDA KARŞILAŞTIRILACAK ÇOK ŞEY VAR"
Berardy, "Sera gazı emisyonlarına ek olarak arazi kullanımı ve su kullanımı birçok süt türü için iki büyük faktördür. İnsanlar ayrıca kalsiyum gibi proteinin yanı sıra başka hangi besin maddelerine de önem verdiklerini düşünmeli ve bu faktörler arasında da karşılaştırmalar yapmalıdır." dedi. Dikkate alınması gereken sadece üretim aşamaları değil. Berardy, "Yaşam döngüsü değerlendirmelerinde rapor edilen, arazi, su ve enerji kullanımı, kaynak tükenmesi, insan ve çevre toksisitesi, asitlenme ve ötrofikasyon gibi çevresel etkilerin tamamını dikkate almaları gerekiyor. Bu aynı anda karşılaştırılabilecek çok şey var." dedi.
GIDA İSRAFINI AZALTABİLİR
Berardy, "Daha sürdürülebilir bir beslenmeye ulaşmak için dört şeyi en aza indirmeye çalışın: atık, işleme, gıda kilometreleri ve hayvan bazlı gıdalar. Her biri diğerlerinden bağımsız olarak genel çevresel etkileri artırıyor, ancak dikkate alınması gereken bazı ödünleşimler var. Örneğin, uzaklardan ithal edilen yulaf sütünün çevresel etkileri, yerel bir mandıradan elde edilen sütten daha düşük olabilir. Veya sütün üretilmesi için ilave işlemler yapılabilir. Rafta stabil kalması, işleme etkilerini artırabilir ancak bozulma oranını azaltabilir ve dolayısıyla gıda israfını azaltabilir." dedi.
"KARBON AYAK İZİNİZİ AZALTABİLİRSİNİZ"
Tüm bu farklı ölçümleri hatırlamaya çalışmak çok yorucu olabilir ve her zaman doğru sonucu elde edemezsiniz. Ancak yediğiniz yiyeceğe dikkat ederek ve hayvansal ürünleri ve ağır işlenmiş gıdaları azaltarak genel karbon ayak izinizi önemli ölçüde azaltabilirsiniz. Berardy, "Mükemmelliğin iyinin düşmanı olduğunu unutmayın ve her şeyi anında doğru yapmak zorunda olduğunuzu düşünmeyin. Önemli olan sürekli ilerleme kaydetmek, bunalmamak ve pes etmemek." dedi.
İNEK SÜTÜNÜN VE BİTKİSEL SÜTÜN BESİN DEĞERLERİ
USDA'ya göre 1 kg tam yağlı inek sütünde 32,7 g protein bulunmaktadır. Sütün yoğunluğu kabaca cm³ başına 1,03 g'dır. Yani 1 litre tam yağlı inek sütünde 33,7 gram protein bulunmaktadır. USDA'ya göre 1 kg yulaf sütünde 8 gr protein bulunmaktadır. Aynı yoğunluk kullanıldığında bu, 1 litre yulaf sütünde 8,24 g proteine eşittir. Oxford Üniversitesi'ne göre tam yağlı inek sütünden 33,7 g protein üretmek 3,15 kg karbondioksit açığa çıkarıyor. Bu nedenle 10 gram protein 0,9 kg karbondioksit açığa çıkarır. Yulaf sütünden 8,43 g protein üretmek, 0,9 kg karbondioksit açığa çıkarır. Bu nedenle 10 gram protein 1,1 kg karbondioksit açığa çıkarır.