Dünyanın başında çok büyük bir sorun var… Türkiye de nasibini alacak. Acilen acil durum çağrısı hazırlanması gerekiyor

Dünyanın başında çok büyük bir sorun var ve günden güne daha da büyüyerek devam ediyor. Bu ciddi sorundan Türkiye'de nasibini alabilir. Uzmanlar bir anda önce harekete geçilmesini ve acilen acil durum çağrısı hazırlanması gerektiğini söylüyor. Dünyanın pek çok yerinde yaşanan orman yangınları artık korkunç boyutlarda yaşanmaya başladı. Teksas kış mevsiminde çıkan orman yangınlarına yabancı değil ama Smokehouse Creek yangınının şiddeti (1 milyon dönümden fazla alanı kül ettikten sonra eyaletin kayıtlara geçmiş en büyük yangını) uzmanları bile hazırlıksız yakaladı. Şiddeti, çevresel faktörlerin mükemmel bir fırtınasından kaynaklanıyordu. EN ÖLÜMCÜL YANGINBu yangın, ABD'de ve diğer yerlerde hızla yayılan, yıkıcı orman yangınlarının giderek uzayan listesine ekleniyor. İnsanlar fosil yakıt kirliliğiyle dünyayı ısıtmaya devam ettikçe bilim insanları bu tür yangınların daha da yaygınlaşacağı konusunda uyarıyor. Geçtiğimiz birkaç yıl, Amerika Birleşik Devletleri'nin en yıkıcı yangınlarından bazılarını beraberinde getirdi. Ağustos ayında Maui'yi kasıp kavuran, sıcak, kuraklık ve kuvvetli rüzgarların birleşimiyle ortaya çıkan yangın , en az 100 kişinin ölümüne yol açtı ve ABD'de bir yüzyıldan uzun süredir görülen en ölümcül orman yangını oldu. KASABAYI YOK ETTİKaliforniya'da, 85 kişiyi öldüren ve Paradise kasabasını yok eden 2018 Kamp Yangını da dahil olmak üzere eyaletteki en büyük orman yangınlarının yüzde 80'i son on yılda meydana geldi. Ancak endişe verici yeni yangın davranışıyla boğuşan yalnızca ABD değil. Kanada, 2023'te rekordaki en kötü orman yangını sezonunu yaşadı; alevler 18 milyon hektardan (44,5 milyon dönüm) fazla alanı kavurdu; bu, önceki rekorun iki katından fazla. Yunanistan'da rüzgarlar ve rekor sıcaklıklar geçen yaz ölümcül yangınlara yol açtı; bu, Avrupa Birliği'nde şimdiye kadar kaydedilen en büyük yangındı . Şubat ayı başlarında ise orman yangınları Şili'nin bazı kısımlarını kasıp kavurdu ve 130'dan fazla kişinin ölümüne neden oldu. DÜNYA ÇAPINDA ÇOK SAYIDA GÖRÜLDÜMerced Kaliforniya Üniversitesi'nden iklim profesörü John Abatzoglou, "Geçtiğimiz on yılda dünya çapında kesinlikle çok sayıda aşırı ve yıkıcı yangın ve yangın mevsimi gördük" dedi. CNN'e verdiği demeçte, bu yangınların birçoğunu birbirine bağlayan şeyin, yangının hızlı yayılma oranları ve bireysel yangınların - veya Kanada örneğinde tüm yangın sezonunun - ne kadar hızlı büyüdüğüne dair şaşkınlık duygusu olduğunu söyledi. Birçok durumda iklim değişikliğinin rol oynadığını ve daha aktif yangın sezonlarına ve çok büyük yangın olaylarına olanak sağladığını ekledi. ÇOK HIZLI BÜYÜMESİNE OLANAK SAĞLADITeksas A&M Orman Hizmetleri'nden yangın analisti Luke Kanclerz, Teksas yangınlarının neden bu kadar şiddetli olduğunu anlamak için geçen bahara bakmanız gerektiğini söyledi. CNN'e, Teksas Panhandle'ın bazı kısımlarının ortalama seviyelerin yaklaşık yüzde 300 ila yüzde 400 üzerinde yağmurla ıslandığını ve bunun da çimlerin çok hızlı büyümesine olanak sağladığını söyledi. SON DERECE YANICIDaha sonra, sonbaharın sonlarındaki sert don, tüm çimlerin hareketsiz kalması anlamına geliyordu. Nemden arındırılmış oldukları için son derece yanıcıydılar. Sadece kısa bir süreliğine sıcak ve kuru havanın daha da kuruması gerekti ve bu da yangının yayılması için bir zemin oluşturdu. Kanclerz, yangınların başladığı gün sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde yüksek olduğunu ve panhandle'ın bazı kısımlarında 29,4 santigrat derecenin üzerine çıktığını söyledi. Güçlü rüzgarlar yangının büyümesine yardımcı oldu ve rüzgarlı soğuk cephenin geçişi yangını daha da hızlandırarak yangının yön değiştirmesine ve genişlemesine neden oldu. COĞRAFYA DAHA DA KARMAŞIKLAŞTIBölgenin coğrafyası durumu daha da karmaşıklaştırdı. Yangının, açık arazide çok az engel olmasına rağmen hızla yayılması, yangınla mücadele çabalarını son derece zorlu hale getirdi. Yangın patlayıcı bir şekilde büyüdü ve ilk birkaç günde her dakika 150 futbol sahası kadar alanı sardı. Kanclerz, rüzgar, sıcaklık ve nem göstergelerinin yangın koşullarını kritik hale getirdiğinin yangınlar çıkmadan önce açıkça görüldüğünü söyledi. Ancak yangının büyüklüğü beklentilerimizi aştı" dedi. Buna tanık olmanın zor olduğunu ekledi. Teksas'ın bu bölgelerindeki büyük yangınlar "duyulmamış değil ama bunların sıklığını görmekten nefret ediyoruz." dedi. DAHA YOĞUN VE DAHA ŞİDDETLİ OLACAKOrman yangınları hem doğal hem de insan kaynaklı bir dizi faktör tarafından körükleniyor, ancak bilim adamları küresel ısınmanın zarları daha yoğun ve şiddetli yangınlar lehine yüklediğini söylüyor. Daha yüksek sıcaklıklar, orman yangınlarına iklim değişikliğinin neden olduğu en açık katkıdır. Isı, bitki örtüsündeki nemi emer ve onu çok daha yanıcı hale getirir. Alberta Üniversitesi'nde orman yangını profesörü Mike Flannigan, "Daha kuru yakıtlar yangının kritik bir parçasıdır; yakıt ne kadar kuru olursa yangın başlatmak da o kadar kolay olur" dedi. BİTKİ ÖRTÜSÜNÜ DEĞİŞTİREBİLİRSıcaklık bitki örtüsünü kurutmanın yanı sıra bitki örtüsünü de değiştirebilir. Hawaii'de sıcak yazlar, hızlı büyüyen ve daha yanıcı istilacı türlerin yerleşmesini kolaylaştırdı ve gölgeli ormanlar gibi doğal bitki örtüsünün yerini aldı. Dünya ısındıkça uzayan ve yoğunlaşan kuraklık dönemleri aynı zamanda bitki örtüsünü kurutuyor ve yangınların hızla tutuşup yayılma ihtimalini artırıyor . Maui yangınları adanın üçte biri kuraklıkla mücadele ederken meydana geldi . Ancak Abatzoglou, yangınların patlayıcı bir şekilde yayılması için her zaman kuraklığın gerekli olmadığını söyledi; bu durum, hafta başından itibaren Smokehouse Deresi yangınının tutuşup yayıldığı yerde herhangi bir kuraklığın olmamasıyla kanıtlanıyor. ÖLÜMCÜL BİR HIZLA PATLAMABatı Teksas'ta, daha kısa süreli kuraklık, çok sayıda ot ve şiddetli rüzgar olduğunda büyük yangınları körüklemek için yeterli olabilir, dedi. Bu kuru koşullar ABD'nin başka yerlerinde olduğu gibi eyalette de daha sık yaşanıyor. Teksas eyaleti klimatolog John Nielsen-Gammon, CNN'e "Bağıl nemde genel bir azalma oldu" dedi. Bilim insanları hala küresel ısınmanın orman yangınlarını körükleyen rüzgarlar üzerinde ne gibi bir etkisi olduğunu anlamak için çalışıyor. Araştırmalar, iklim değişikliğinin kasırgaların hızla yoğunlaşmasını tetiklediğini ve fırtınaları ölümcül bir hızla patlamaya ittiğini ortaya çıkardı. Hawaii'nin Büyük Adası'nın yaklaşık 700 mil güneyinden geçen Kategori 4 fırtınası Dora Kasırgası, Maui yangınlarını körükleyen güçlü rüzgarları artırdı. RİSKLER ARTMAYA DEVAM EDECEKAncak iklim değişikliğini Teksas yangınlarını körükleyen rüzgarlara bağlamanın zor olduğunu belirten Abatzoglou, "Şu anda herhangi bir bağlantı büyük ihtimalle zayıftır" dedi. Ancak genel olarak iklim projeksiyonlarının "genel bölge için daha aşırı yangın hava koşullarının geleceğini çizdiğini" ekledi. Kâr amacı gütmeyen bir araştırma grubu olan Climate Central'ın yakın tarihli bir raporuna göre bu, ABD geneline yayılan bir tablo. İklim değişikliğinin yangınları kolaylaştıran aşırı hava koşulları olasılığını arttırması nedeniyle orman yangını mevsimlerinin uzadığını ve yoğunlaştığını tespit etti. Climate Central'dan kıdemli araştırmacı Kaitlyn Trudeau, Batı Teksas'ın en çok etkilenen eyaletlerden biri olduğunu söyledi. Örneğin Texas High Plains bölgesinin 1970'lere kıyasla 32 gün daha sıcak, kuru ve rüzgarlı koşullarla karşılaştığını söyledi. Trudeau, CNN'e, yıkıcı orman yangınlarının ABD'de ve başka yerlerde giderek yaşamın bir parçası haline geldiğini söyledi. Trudeau, "İklim ısınmaya devam ettiği ve yangın havasını daha yaygın hale getirdiği sürece riskler artmaya devam edecek." dedi.