Avrupa Uzay Ajansı, ozon tabakasında kaydedilen en büyük deliklerden birinin Antarktika üzerinde gözlemlendiğini bildirdi. Ozon tabakası, güneşin zararlı ultraviyole ışığının çoğunu emen, Dünya atmosferinin bir parçasıdır. 1985 yılında araştırmacılar Antarktika'nın üzerinde ozon tabakasının inceldiğini fark ettiler.
"OZON TÜKENME ALANI"
O zamandan beri bilim adamları Antarktika'nın ozon tabakasını izlediler. Ozon tabakasında bir “delik” olduğunu sık sık duysak da bu terim tam olarak doğru değil. Aslında bu, ozon tabakasında, ozon seviyelerinin normalden daha düşük olduğu, bilim adamlarının "ozon tükenme alanı" olarak adlandırdığı bir bölgedir.
BOYUTU DÜZENLİ OLARAK DEĞİŞİYOR
Antarktika'daki tükenme bölgesinin boyutu düzenli olarak değişiyor; genellikle ağustos ayından ekim ayına kadar artıyor ve Aralık ayına kadar tekrar sabitleniyor. Ekim başında ESA, Antarktika'daki ozon tabakasının inceldiği bölgenin 10 milyon mil karelik bir alana (Brezilya'nın kabaca üç katı) kadar büyüdüğünü bildirdi.
GÜNEŞTEN GELEN ZARARLI IŞINLARDAN KORUYOR
Ozon tabakası insanları, bitkileri ve hayvanları güneşten gelen zararlı UV ışınlarından korur. Aksi takdirde katarakttan cilt kanserine kadar çeşitli sağlık riskleriyle karşı karşıya kalırdık. Peki ozon tabakasının inceldiği bölge bu yıl neden bu kadar büyük? Muhtemelen rüzgarla alakalıdır. Antarktika'yı çevreleyen rüzgar bandının gücü, tükenme bölgesinin boyutunun belirlenmesinde önemli bir rol oynuyor.
GÜNEY KUTUP BÖLGELERİNE ULAŞTI
Ayrıca Ocak 2022'de Hunga Tonga-Hunga Ha'apai yanardağının patlamasının bu yıl tükenme bölgesinin büyümesine neden olabileceği de öne sürülüyor. Kıdemli ESA bilim insanı Antje Inness şöyle açıkladı: “Patlama, stratosfere çok fazla su buharı enjekte etti ve bu su buharı ancak 2022'deki ozon deliğinin sona ermesinden sonra güney kutup bölgelerine ulaştı.
İYİLEŞME AŞAMASINDA
"Su buharı, kloroflorokarbonların (CFC'ler) reaksiyona girip ozon tabakasının incelmesini hızlandırabileceği kutupsal stratosferik bulutların oluşumunun artmasına neden olmuş olabilir." dedi. Her ne kadar haberler kulağa korkunç gelse de ozon tabakası aslında iyileşme aşamasında. Ozon tabakasının incelmesi, kloroflorokarbon içeren ürünlerin düzenli olarak kullanıldığı 1980'lerde zirveye ulaştı.
OZON TABAKASI GERİ DÖNDÜ
Kloroflorokarbonlar atmosferimizdeki ozon seviyelerini azaltır. 1987 yılında, kloroflorokarbon üretimini sona erdirmek için Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Montreal Protokolü uygulamaya konuldu. O zamandan beri ozon tabakası geri döndü.
KİMYASAL ÜRÜNLERDEN KAÇININ
ESA görev yöneticisi Claus Zehner yaptığı açıklamada, "Bilim insanları şu anda küresel ozon tabakasının 2050 yılı civarında yeniden normal durumuna ulaşacağını tahmin ediyor." dedi. Ozon tabakasının iyileşmeye devam etmesini sağlamak için, bazı yangın söndürücüler, aerosoller ve 1995'ten önceki buzdolapları, dondurucular ve klimalar gibi ozon tabakasını incelten kimyasallar içeren ürünlerden kaçınmalısınız.