Birleşik Krallık'taki bir arkeolojik alanda, bir zamanlar ağırlığınca altından daha değerli olan bir maddeden yapılmış, inanılmaz derecede nadir bir Roma dönemi nesnesi keşfedildi. Eser, 2023 yılında İngiltere'nin kuzeyindeki Carlisle şehrinde bir spor kulübü bünyesinde yer alan bir Roma hamamında arkeologlar ve gönüllüler tarafından yürütülen kazılar sırasında ortaya çıkarıldı.
YUMUŞAK VE GİZEMLİ NESNE
Yumuşak, gizemli, mor bir maddeden yapılmış olan topak üzerinde yapılan testler daha sonra bunun balmumu ve brom olarak bilinen bir element içerdiğini ortaya çıkardı. Bu, antik dünyada oldukça değer verilen, insan yapımı bir pigment olan Tyrian morunun sağlam bir örneğini temsil ettiğinin güçlü bir göstergesidir.
SON DERECE ZOR BİR İŞ
Rengi mor olan boya, Akdeniz bölgesinde bulunan yırtıcı deniz salyangozlarının çeşitli türleri tarafından salgılanıyor. Tyrian morunu üretmek son derece zor bir işti. Süreç karmaşıktı ve binlerce deniz salyangozunun toplanmasını gerektiriyordu. Aslında sadece 1 gram boya üretmek için 12.000 kadar yumuşakçanın işlenmesi gerektiği tahmin ediliyor.
DÜNYANIN EN PAHALI RENGİ
Sonuç olarak, Roma döneminde pound başına altından daha değerli olacak kadar son derece pahalıydı. Pigment genellikle toplumun üst kademelerinin kullanımına ayrılmıştı. Carlisle sahasındaki kazılarda yer alan madencilik danışmanlık şirketi Wardell Armstrong'dan arkeolog Frank Giecco, bir basın açıklamasında "Bin yıl boyunca Tyrian moru dünyanın en pahalı ve aranan rengiydi" dedi.
TEK ÖRNEĞİ
Giecco'ya göre Carlisle'daki gibi sağlam bir örnek bulmak oldukça sıra dışı bir bulgu. Giecco, açıklamada "Bu, Kuzey Avrupa'da bildiğimiz tek örnek; muhtemelen Roma İmparatorluğu'nun herhangi bir yerinde kullanılmamış boya pigmenti formundaki katı pigment örneğinin tek örneği. Bunun örnekleri duvar resimlerinde (Pompeii'deki gibi) ve ayrıca Roma'nın Mısır eyaletinden bazı yüksek statülü boyalı tabutlarda bulundu." dedi.
ESKİ BİR UYGARLIK ÜRETTİ
Tyrian morunun ilk olarak M.Ö. 2. binyılda Fenikeliler tarafından üretildiği düşünülüyor. Fenikeliler, Akdeniz bölgesinin eski bir uygarlığı olup, kökeni Levant kıyı bölgesinde, esas olarak şu anda modern Lübnan'ın işgal ettiği bir bölgede ortaya çıkmıştır.
EN ESKİ YERLEŞİM YERİ
Mor pigmentin en ünlüsü, Lübnan'da bulunan ve dünyada sürekli yerleşimin devam ettiği en eski yerleşim yerlerinden biri olan Tire'de üretildi. Ancak Kuzey Afrika gibi Akdeniz'in diğer bölgelerinde de üretildi. Kazı projesinde Wardell Armstrong ile ortaklık yapan Cumberland Konseyi sözcüsü Sarah Irving, Newsweek'e verdiği demeçte, Carlisle'den gelen Tyrian mor örneğinin muhtemelen fresk boyamak için kullanıldığını söyledi.
2800'DEN FAZLA ÖNEMLİ BULUNTU
Bazen pigment, büyük kamu binalarının duvarlarının yanı sıra elitlerin evleri ve mülklerini boyamak için de kullanılıyordu. Ancak kıyafetleri boyamak için de kullanılıyordu. Roma hamamının bulunduğu alandaki kazılarda bugüne kadar aralarında yüzlerce madeni para, oyulmuş değerli taşlar ve iki anıtsal taş kafanın da bulunduğu 2.800'den fazla önemli buluntu ortaya çıkarıldı.
DEĞERLİ EŞYALARIN KEŞFİ
Cumberland Konseyi meclis üyesi Anne Quilter, basın açıklamasında şunları söyledi: "İki Roma anıtsal başının ve diğer değerli eşyaların keşfinin ardından, proje bazı büyüleyici ve dünya çapında önemli buluntuları ortaya çıkarıyor. Daha fazla kazı yapılmasının yanı sıra, alanı ziyaret etme ve çığır açan çalışmaları görme fırsatı da planlanıyor"
DUVAR BOYUNCA YER ALIYORDU
Britanya, MS 43'ten MS 410'a kadar Roma tarafından işgal edildi; Carlisle, imparatorluk ile kuzeydeki fethedilmemiş topraklar arasındaki sınırı belirleyen Hadrian Duvarı boyunca yer alıyordu.