Yüzyıllar önce bir İspanyol kalyon gemisi San José'nin Kolombiya sularında denizin dibine gömüldükten sonra tamamen unutuldu. Aradan geçen yüzlerce yılın ardından 2015 yılında ilk defa keşfedilen batığa, ülkeler arasındaki bazı anlaşmazlıklar sebebiyle kimse elini süremedi. Ancak geçen yıllarla birlikte tartışmalar son buldu. Kolombiya hükümeti Salı günü tercüme edilen bir basın açıklamasında, "Tarihte ilk kez, arkeolojik alanın ve kültürel öneme sahip varlıkların, düzenlemeler ve kamu misyonerliğiyle korunan kapsamlı bir kamu yönetimi modeli geliştirildi." dedi.
DALGIÇLAR BULGULARINA GÖRE
Kolombiya Donanması dalgıçlarının Haziran ayındaki bulgularına göre, 150 metre uzunluğunda, 64 toplu, üç direkli kalyon gemisinin hazinesi 200 ton gümüş ve zümrüt, 11 milyon altın para, sağlam bir Çin yemeği takımı ve porselen çömleklerden oluşuyor.
EN DEĞERLİ HAZİNE
Enkazın yeniden keşfedildiği 2015 yılında, eski Kolombiya Devlet Başkanı Juan Manuel Santos bir basın toplantısında şunları söyledi: "Bu, insanlık tarihinde bulunan en değerli hazinedir." Santos ayrıca enkaz sırasında gemide bulunan 600 kişiye de saygı duruşunda bulundu.
KOORDİNE EDİLMESİ EMREDİLDİ
Açıklamaya göre, Kolombiya'nın mevcut Devlet Başkanı Gustavo Petro, kurtarma çalışmalarının Kültür, Sanat ve Bilgi Bakanlığı, Ulusal Donanma Denizcilik Genel Müdürlüğü ve Kolombiya Antropoloji ve Tarih Enstitüsü tarafından koordine edilmesini emretti.
SAVAŞ GEMİLERİ TARAFINDAN BATIRILDI
San José, 1701'den 1714'e kadar süren bir Avrupa çatışması olan İspanyol Veraset Savaşı'nın finansmanına yardım etmek amacıyla hazine dolu bir kargoyla birlikte, 1708 yılında İspanya'ya dönerken İngiliz savaş gemileri tarafından batırıldı.
2015 YILINA KADAR GİZEMİNİ KORUYORDU
Kolombiyalı yetkililer basın açıklamasında, gemi enkazının 2015 yılına kadar gizemini koruyan derin denizdeki yerinin Kolombiya'nın Karayip kıyısındaki bir liman kenti olan Cartagena yakınlarında olduğunu söyledi. Aralık 2015'te eski başkan Santos, San José kalyonunun keşfedildiğini duyurdu ve bu, geminin ödülünün gerçek sahibi konusunda uluslararası bir tartışma başlattı.
TARİHİ ENKAZ
Kolombiya, İspanya, Bolivya'daki yerli gruplar ve bir Amerikan kurtarma şirketi, Business Insider'ın 2010 yılında elde ettiği, Kolombiya Ulusal Hukuki Savunma Ajansı'nın mahkeme belgelerine göre, değeri şu anda 17 milyar dolar olduğu tahmin edilen tarihi enkazın yasal mülkiyetini almaya çalıştı. ABD'li kurtarma şirketi Sea Search Armada (SSA), 1981 yılında San José'nin yerini keşfettiklerini ve geminin kurtarılması için Kolombiya'ya karşı yasal mülkiyet almaya çalıştıklarını iddia etti.
KOLOMBİYA DEVLETİNİN MALI
Ancak mahkeme belgelerine göre bir ABD mahkemesi 2011 yılında kalyonun Kolombiya devletinin malı olduğunu ilan etti. 2018 yılında, Birleşmiş Milletler kültür ajansı UNESCO, Kolombiya hükümetinin kurtarma maliyetlerini finanse etmek için San José'nin bazı eserlerini açık artırmaya çıkarmaya çalıştığında müdahale etti.
PAHA BİÇİLEMEZ MİRAS
Kültür ajansından Kolombiya Kültür Bakanı Mariana Garces Cordoba'ya gönderilen bir mektupta, "Kolombiya'nın kültürel mirasının ticari olarak kullanılmasına izin verilmesi, özellikle UNESCO Sualtı Kültürel Miras Sözleşmesi'nde belirtilen en iyi bilimsel standartlara ve uluslararası etik ilkelere aykırıdır." ifadesine yer verildi. Açıklamaya göre, Mayıs 2022'de "Kolombiyalıların paha biçilmez kültürel mirasının ulusal düzenin korunan arkeolojik alanı adı altında yönetilmesi" yönünde resmi bir karar alındı.
HİÇBİR KANIT OLMADAN SAKLANDI
San José'nin batmasından bu yana geçen 316 yıl boyunca gemi, doğal okyanus aşınması ve yıpranması dışında dokunulmadan kaldı. "Şu ana kadar, Galeón San José Kültürel Değer Varlığı keşfinin tamamı ve arkeolojik kanıtları, deniz dinamiklerinin (akıntılar ve fauna) kendileri tarafından üretilenler dışında herhangi bir değişiklik olmaksızın, dış müdahalelere dair hiçbir kanıt olmadan saklandı." açıklamaya göre. Yetkililer, Kolombiya Devletinin toparlanma sürecine 17 milyar 962 milyon peso (1 milyon 73 bin 646 dolar) yatırım yapacağını söyledi.