Mustafa Zafer: Sahte sigortalılıkla emeklilik iptali
Sosyal güvenlik kurumu tarafından şikâyet üzerine veya resen başlatılan incelemelerle ortaya çıkarılan sahte emekliliğin ne olduğunu, sözde sigortalıların başına gelebilecek hukuki durumun tüm boyutlarını ele aldığımız sahte sigortalılıkta emeklilik iptalini konu edinen yazımızı birlikte inceleyelim.
EMEKLİLİK İPTALİNİN SEBEPLERİ NELERDİR?
İptalin sebebi, yaşlılık aylığı şartlarının kişiye kurumca maaş bağlandığı tarihte aslında yerine gelmemiş olmasıdır. Kişinin yaş haddi başvuru anında kolayca tespit edilebildiğinden bu konuda çok fazla ihtilaf olmamakla beraber, hizmet günlerinin geçmişe dönük iptali söz konusu olabiliyor. Bu şekilde sigortalı o günleri çalışmamış sayılıyor ve emeklilik hakkını geçmişe dönük olarak kaybediyor.
PRİM GÜNLERİ NEDEN İPTAL EDİLİR?
Prim günün yaşlılık aylığına hak kazanmak için kabul edilebilmesinin şartı, sigortalının o gün çalışmış olması, bugünün işverence kuruma beyan edilmesi ve bugüne ilişkin SGK priminin ödenmesidir. Konumuzda ele aldığımız uyuşmazlığın temelinde ise, sigortalının beyan edilen günlerinde aslında çalışılmadığı, bu günlerin gerçeğe aykırı olarak beyan edildiğinin tespit edilmesidir.
Sosyal Güvenlik Kurumu bu şekilde bir çalışma tespit ettiğinde hem kişiler hakkında emeklilik iptali yaptırımını uyguluyor, hem de söz konusu işyerini "Sahte İşyeri" olarak tanımlıyor.
EMEKLİLİK İPTALİ YAPTIRIMI NEDEN UYGULANIR?
Emekli olmanın, mevzuattaki adı ile yaşlılık aylığına hak kazanmanın şartı, belirli bir yaş haddine erişmek ve mevzuatta belirlenen prim gün sayısı kadar fiili olarak çalışmaktır. Bu şartları yerine getiren vatandaşlar Sosyal Güvenlik Kurumuma başvurarak kendilerine yaşlılık aylığı bağlanmasını talep edebilirler. Kişilerin tabi oldukları yaş haddi ve prim gün sayısı yıllar içinde değişmiş olmakla beraber, her bir sigortalı ilk defa sigortalı olduğu tarihte yürürlükte olan şartlara tabi olmaktadır.
Ancak bu şartların sağlanması üzerine emekli olunduktan sonra çalışılan ve primleri ödenen hizmet günlerinin iptal edilmesi halinde kişilerin emekliliği, bu hakkı hiç kazanmamış olduklarından bahisle iptal edilebiliyor. Bu duruma da "Emeklilik İptali" denilmektedir.
SAHTE İŞYERİ NEDİR?
Bazı kişiler fiilen çalışmıyor olmalarına rağmen ileriki günlerinde sosyal güvenlikten faydalanmak için bazı işyerleri ile iş birliği yapıyor, bu işyerleri de kendilerini sigortalı olarak beyan ediyor. Söz konusu durumlarda bu kişilerin sigorta primleri ödenmekle birlikte - ki bu durumda kişi genellikle tahakkuk eden sigorta primini sahte işyeri işletene ödemek suretiyle kendisi karşılıyor- fiili olarak çalışma veya ücret ödenmesi gerçekleşmiyor.
Bu durumda hem fiilen çalışmayan kişi yaşlılık aylığına hak kazanıyor, sahte işyeri ise ödenen sigorta primleri ve sözde ödenen ücreti vergilerinden haksız indirim konusu yapıyor. Bu şekilde Sosyal Güvenlik Kurumu ve devlet zarara uğratılmış oluyor.
Sahte işyerlerine ilişkin daha detaylı bilgileri ise gelecek hafta bu konuyu hususen ele alacağımız yazımızda bulabileceksiniz.
EMEKLİLİK İPTALİNİN SONUÇLARI NELERDİR?
Emekliliğin iptal edilmesi ile karşılaşılan ilk netice, sigortalının emekli aylıklarının kesilmesi ve bunların ödenmemesidir. Buna bağlı olarak kişi hastanelerde sağlık hizmeti görmek için kullandığı Genel Sağlık Sigortasından da faydalanamıyor.
Yaptırımın ikinci sonucu ise, kişinin emekli aylığı adı altında aldığı ödemelerin tamamının kurum tarafından iadesinin talep edilmesidir. Bu şekilde sadece ücretler değil, aynı zamanda bayram ikramiyesi, yıl başı ikramiyesi ve benzeri ödemeler, ayrıca emeklilik boyunca faydalanılan sağlık hizmetlerinin bedelleri de faizi ile istenebiliyor.
YAPTIRIM ALEYHİNE BAŞVURULABİLECEK YOLLAR NELERDİR?
Bu gibi yaptırımlar ile karşılaşılan vatandaşların başvurabilecekleri ilk çare, kurum nezdinde yapılacak olan yazılı itiraz başvurusudur. Yazılı dilekçe ile yapılan bu başvurular, kararın tebliği üzerine 7 gün içinde yapılabilir ve kurumca 10 gün içinde sonlandırılır. Bu başvurunun reddi halinde ise dava açmak gerekli hale gelir.
BU DURUMDA HANGİ DAVA AÇILMALIDIR?
Bilindiği üzere yaşlılık aylığı da Sosyal Sigortalar ile alakalı diğer konular gibi 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununda düzenlenmektedir. Bu kanuna göre yapılan işlemlerin iptali ise İş Mahkemelerinden talep edilecektir.
Bu dava ile sigortalı iptal edilen gönleri beyan eden işveren yanında gerçekten çalıştığını ispat etmelidir. Bu çalışmanın ispatı ise kamera görüntüleri, ücret ödeme dekontları, bordrolar, tanıklar ve diğer her türlü delille ispat edilebilir. Davanın kazanılması halinde kurum kişiden para talep etmez, ödemesi durdurulan emekli maaşlarının ödenmesine devam olunur, dava süresince ödenmeyen aylıklar ise faiziyle birlikte toplu olarak sigortalıya ödenir.
DAVA KAYBEDİLİRSE NE OLUR?
Sigortalının hiç dava açmaması veya davayı kaybetmesi halinde ise eksik ödenen primleri borçlanarak emekliliğinin bu ödeme tarihinde yeniden başlatılmasını talep hakkı vardır. Ancak bu halde de haksız olarak alınan aylıkların kuruma ödenmesi gerekmektedir.
