Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlar
Yaptığımız tüm alışverişler kapsamında bir tüketici sözleşmesinde, satıcının tüketici sözleşmesine koyamayacağı haksız şartların neler olduğu, haksız şartlara karşı gidilebilecek hukuki yolların neler olduğu ve tüketici sözleşmesinin nasıl yazılması gerektiğini, gelin yazımızda birlikte inceleyelim.
Haksız Şart Nedir?
Tüketiciyle müzakere edilmeden sözleşmeye dâhil edilen ve tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde dürüstlük kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme şartlarıdır.
Kesin Olarak Hükümsüzdür!
Tüketiciyle akdedilen sözleşmelerde yer alan haksız şartlar kesin olarak hükümsüz olup sözleşmedeki haksız şartlar dışındaki hükümler ise geçerliliğini korumaya devam edecektir. Yani böyle bir durumun cereyan etmesi halinde sözleşmeyi düzenleyen taraf, kesin olarak hükümsüz sayılan şartlar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi yapmayacak olduğunu ileri süremeyecektir.
Haksızlığın Tespit Edilmesi Halinde
Bir sözleşme şartı önceden hazırlanmış ve standart sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o sözleşme şartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilmektedir. Sözleşmeyi düzenleyen, bir standart şartın münferiden müzakere edildiğini iddia ediyorsa bunu ispatla yükümlüdür. Sözleşmenin bütün olarak değerlendirilmesinden standart sözleşme olduğu sonucuna varılırsa, bu sözleşmedeki bir şartın belirli unsurlarının veya münferit bir hükmünün müzakere edilmiş olması, sözleşmenin kalan kısmına bu maddenin uygulanmasını engellemeyecektir.
Sözleşmeler Nasıl Yazılmalıdır?
Sözleşme şartlarının yazılı olması hâlinde, tüketicinin anlayabileceği açık ve anlaşılır bir dilin kullanılmış olması gerekmektedir.
Satıcıların Dikkatine!
Sözleşmede yer alan bir hükmün açık ve anlaşılır olmaması veya birden çok anlama gelmesi hâlinde; bu hüküm, tüketicinin lehine yorumlanmaktadır. Faaliyetlerini, kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütmekte olan kişi veya kuruluşların hazırladıkları sözleşmelere de niteliklerine bakılmaksızın bu madde hükümleri uygulanmaktadır. Bir sözleşme şartının haksızlığı; sözleşme konusu olan mal veya hizmetin niteliği, sözleşmenin kuruluşunda var olan şartlar ve sözleşmenin diğer hükümleri veya haksız şartın ilgili olduğu diğer bir sözleşmenin hükümleri dikkate alınmak suretiyle sözleşmenin kuruluş anına göre belirlenmektedir.
Haksızlık Nasıl Belirlenecek?
Bir tüketici sözleşmesinde doğrudan yahut dolaylı olarak tüketici aleyhine olduğu anlaşılan şartların tespit edilmesi halinde bu durumun denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile sınırlayıcı olmamak üzere haksız şart olduğu kabul edilen sözleşme şartları yönetmelikle belirlenmektedir.
Uyuşmazlık Halinde Nereye Başvurulacak?
Bu gibi durumlarda tüketiciler ile satıcılar arasında anlaşma sağlanamadığı hallerde ise 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun kapsamında 15.430TL parasal sınır dahilindeki uyuşmazlıklarda Tüketici Hakeme Heyetine başvuru yapılabilmektedir. (Kanunda yapılan değişiklik ile yasal sınır 1 Ekim 2022 Tarihinden itibaren 30.000 TL’ye çıkarılmıştır.) Belirtilen parasal sınırın üstünde kalan tüketici uyuşmazlıklarında arabulucu ile gerekli başvuru süreci tamamlanarak tüketici mahkemesi nezdinde başvuru yapılabilmektedir.
